Amniyon sıvısı, şeffaf, sarı renkli bir sıvıdır ve amniyon kesesinin içerisinde gebeliğin ilk 12 gününün ardından bulunmaya başlar. Rahimde büyüyen bebeğin etrafını çevreler.
Amniyon kesesinin ve onun içindeki amniyon sıvısının sağlıklı bebek gelişimi için hayati işlevleri vardır. Ancak kesenin içerisindeki sıvı miktarı çok az veya fazla hale gelirse, komplikasyonlar ortaya çıkabilirler.
Amniyon Kesesi ve Sıvısı Nedir?
Bebek anne rahminde bulunurken, amniyon kesesinin içinde bulunur ve bu kesenin iki kısmı vardır, amniyon ve dış zar. Bebek bu kesenin içerisinde gelişir ve büyür, burada amniyon sıvısı ile çevrili durumdadır.
Sıvıda ilk olarak anne tarafından üretilen sular bulunur. Ancak gebeliğin yirminci haftası civarında bu sıvı tamamen bebeğin idrarından oluşur çünkü bebek sıvıyı yutar ve dışarı atar.
Amniyon sıvısında besinler, hormonlar ve enfeksiyonlar savaşan antikorlar gibi pek çok hayati bileşen de vardır.
Amniyon sıvısı yeşil veya kahverengi olduğunda, bu durum bebeğin doğumdan önce kaka yaptığını gösterir.
Sıvıda kaka bulunması sorun sebebi olabilir. Çünkü akciğerlere girebilir ve bunun sonucunda nefes problemleri yaratabilir. Bazı bebeklerde bu nedenle doğumun ardından tedavi gerekir.
İşlevleri Nelerdir?
Amniyon kesesi ve içerisindeki sıvının bazı işlevleri şöyledir:
- Bebeği korumak: Sıvı bebeği dış baskılara karşı korur ve bir amortisör gibi işlev gösterir.
- Sıcaklık kontrolü: Sıvı bebeği izole eder ve onu sıcak tuttuğu gibi sıcaklığının düzenli kalmasını da sağlar.
- Enfeksiyon kontrolü: Amniyon sıvısında antikorlar bulunur.
- Akciğer ve sindirim sistemi gelişimi: Amniyon sıvısının yutulması ve ciğerlere çekilmesi nedeniyle bebek büyürken bu sistemlere dair kaslarını geliştirir.
- Kemik ve kas gelişimi: Bebek amniyon kesesi içerisinde yüzerken, hareket etme özgürlüğü vardır ve böylece kas ile kemiklerin normal gelişimi daha kolay olur.
- Kayganlaştırma: Amniyon sıvısı bedenin parmak gibi yapılarının birlikte gelişmelerine engel olur, eğer sıvı düzeyleri düşükse parmaklar arasında yapışıklık olabilir.
- Göbek kordonu desteği: Rahimdeki sıvı göbek kordonunun baskı altına girmesini önler. Bu kordon plasentadan büyüyen bebeğe gıda ve oksijen sağlar.
Normalde amniyon sıvısı gebeliğin otuz altıncı haftasında en yüksek düzeydedir ve bir litre civarındadır. Doğum yaklaştıkça bu miktar azalır.
Su geldiğinde amniyon kesesi yırtılmıştır. Dolayısıyla kesenin içindeki sıvı sızmaya başlar ve rahim ağzı ile vajinadan gelir.
Su genellikle doğumun son aşamasına doğru gelir ancak toplam vakaların %15’inde doğumun başlangıcında da gelebilmektedir. Bu olduğunda, hemen doktorunuza ulaşmanız gerekir.
Bozukluklar
Bazı rahatsızlıklar amniyon sıvısının daha fazla veya az miktarda olmasına sebep olabilirler.
Oligohidramnios, sıvının çok az olmasıdır.
Polihidramnios ise çok fazla sıvı olarak tanımlanır.
Oligohidramnios
Amniyon kesesi içerisindeki amniyon sıvısının az olması tüm gebeliklerin %4’ünde ve günü geçmiş gebeliklerin ise %12’sinde görülür.
Bu durum amniyon kesesindeki bir yırtıktan kaynaklanabilir ve genellikle ultrason ölçümünde tespit edilir fakat bebeğin beklendiği kadar hareket etmemesi de işaretlerden birisidir.
Eğer annede aşağıdaki tıbbi rahatsızlıklara dair bir geçmiş varsa da ortaya çıkabilir:
- geçmişte gelişim problemli gebelikler geçirmiş olmak
- kronik yüksek tansiyon
- plasenta problemleri
- preeklampsi
- diyabet
- lupus
- çoklu gebelik
- böbrek anormallikleri gibi doğum kusurları
- doğum zamanının geçmiş olması
- diğer bilinmeyen sebepler
Oligohidramnios herhangi bir trimesterde ortaya çıkabilir ancak gebeliğin ilk altı ayında daha büyük bir problemdir. Bu süreçte doğum kusurları, gebelik kaybı, erken doğum ve anne karnında ölüm riski daha fazladır.
Eğer sıvı düzeyleri son trimesterde düşük olursa, riskler şöyledir:
- bebeğin yavaş gelişimi
- doğum problemleri
- sezaryen doğum gerekliliği
Gebeliğin geri kalanı normal gelişimin olduğunun görülmesi için yakından takip edilecektir.
Doktorlar şu testleri uygulayabilirler:
- Non stres testi: Bu testte dinlenme esnasında ve hareketler esnasında bebeğin kalp atışları kontrol edilir.
- Biyofiziksel profil: Ultrason ile bebeğin hareketleri, kas tonusu, nefesi ve amniyon sıvısı düzeyleri ölçülür. Ardından non stres testi uygulanabilir.
- Fetal tekme adedi: Bebeğin belli bir sürede ne kadar tekme attığına bakılır.
- Doppler çalışması: Ses dalgaları ile bebeğin kanının akışı kontrol edilir.
Bazı vakalarda doktor doğumun başlatılmasını önerebilir ve böylece bebek ile annenin korunması için uğraşabilir. Ayrıca rahim içine sıvı gönderilmesi, annenin sıvılarının arttırılması ve yatak istirahati de önerilebilir.
Polihidramnios
Amniyon kesesinde çok fazla amniyon sıvısı olması Polihidramnios olarak adlandırılır. Tüm gebeliklerin yaklaşık %1’inde görülür.
Polihidramniosa sebep olabilen bazı fetal bozukluklar şöyle:
- mide bağırsak bozuklukları
- beyin ve sinir sistemi bozuklukları
- kemik gelişimi bozukluğu
- fetal kalp ritmi problemleri
- enfeksiyon
- Beckwith-Wiedemann sendromu
- fetal akciğer problemleri
- hidrops fetalis, fetüsün farklı beden bölgelerinde anormal sıvı düzeyleri birikimi
- ikizden ikize transfüzyon sendromu
- anne ve bebeğin kan gruplarının uyuşmaması
Kontrol altına alınmamış gebelik şekeri de riski arttırır.
Çok fazla sıvı aynı zamanda çoklu gebeliklerde de ortaya çıkabilir.
Annede görülen belirtiler arasında ise karın ağrısı ve rahmin büyümesinden dolayı nefes alma problemleri bulunur.
Diğer bazı komplikasyonlar şöyledir:
- erken doğum
- amniyon kesesinin erken yırtılması
- plasentanın ayrılması
- ölü doğum
- doğum sonrası kanama
- bebeğin yanlış konumlanması
- kordon dolanması
Annenin gebelik şekerinin ölçülmesi ve ayrıca sık sık ultrason ile bilgi alınması bu konuda fayda sağlayacaktır.
Hafif vakalar genellikle kendi kendilerine geçerler.
Fakat ağır vakalarda sıvının amniyosentez veya bazı ilaçlar ile azaltılması gerekebilir. Bu ilaçlar bebeğin ürettiği idrar miktarını azaltırlar.
Amniyon Kesesinin Sızdırması
Bazen suyunuz gelmeden keseden sıvı sızmaya başlar. Yapılan araştırmalara göre her 10 kadından 1 tanesinde ciddi bir sıvı akışı olmaktadır. Bu çoğunlukla küçük damlalar ve akıntılar ile başlar.
Bazen sıvı gibi görünen şey aslında sızan idrardır çünkü rahim mesaneye baskı yapar.
Eğer sıvının rengi ve kokusu yoksa, amniyon sıvısı olabilir ve doğumun başlama ihtimalinden dolayı doktorunuza ulaşmanız gerekir.
Eğer sıvı yeşil, kahverengi yeşil veya kötü kokulu ise bu durum enfeksiyon veya kaka varlığına işaret edebilir. Doktorunuza danışmanız gerekir.
Kesenin Erken Yırtılması
Eğer yırtılma otuz yedinci haftadan önce olursa buna erken yırtılma adı verilir. Ne kadar erken olduğuna bağlı olarak anne ve doğmamış çocuk üzerinde ciddi etkileri olabilir. Her 100 gebelikten 2 tanesinde görülür.
Gebeliğin 37 haftası veya daha fazlası tamamlandıysa ancak yırtılma olmasına rağmen 6 saat içerisinde doğum başlamadıysa bu erken yırtılma olarak görülmez.
Bu durumda hemen doktorunuza ulaşmanız gerekir çünkü enfeksiyona sebep olabilir.
Amniyon kesesinden sıvı gelmesine dair endişeleri olan herkesin bu konuyu doktorlarına danışmaları gerekir.