Riskli gebelik, doğum öncesinde, sırasında veya sonrasında annenin veya bebeğin yaşayabileceği sağlık sorunlarının riskinde artış meydana gelmesidir. Riskli gebelik halinde hem annenin hem de bebeğin gebelik boyunca yakından takip edilmesi önemlidir. Riskli gebelik genellikle annede kronik sağlık sorunları veya başka sorunlar olması durumunda söz konusu olmaktadır.
Bazı durumlarda gebeliğin normal bir şekilde başlaması ve sonradan riskli hale gelmesine neden olan faktörlerin ortaya çıkması mümkündür. Gebeliğin yüksek riskli kategorisinde olmasına neden olan faktör, gebelik ve doğum sırasında ve hatta doğum sonrasında bazı sorunlara yol açabileceği için riskli gebeliklerde anne ve bebeğin sağlıklarını yakından takip etmek gerekir.
Riskli gebeliğin nedenlerini, belirtilerini, neler yapılabileceğini ve riskli gebeliğe dair merak ettiğiniz diğer şeyleri bu yazıda okuyabilirsiniz.
Riskli Gebelik Nedir?
Riskli veya yüksek riskli gebelik, anne veya bebeğin doğum öncesinde, sırasında ve sonrasında sağlık sorunları yaşama açısından risklerinin yüksek olabileceğini ifade etmektedir. Gebeliğinizin riskli olduğunu öğrenmeniz korkutucu olabilir. Ancak doğum öncesi kendinize iyi bakmanız ve doktorunuzu düzenli olarak ziyaret etmeniz, gebeliğinizin sağlıklı geçmesine ve bebeğinizi sağlıklı bir şekilde kucağınıza almanıza yardımcı olacaktır.
Gebeliğiniz yüksek riskli kategorisinde bulunuyorsa doktorunuzun önerilerine dikkat etmeli ve kendinize iyi bakmalısınız. Gebeliğinizin riskli olmasına neden olan faktörleri anlamanız, kendinize nasıl bakmanız gerektiğini ve bebeğinizi nasıl koruyabileceğinizi öğrenmeniz, sağlıklı bir gebelik süreci geçirmeniz açısından çok önemlidir.
Riskli Gebelik Belirtileri
Gebeliğin riskli olmasına neden olan altta yatan sağlık sorunları veya gebelik komplikasyonları, bazı belirtiler yaşamanıza neden olabilir. Bu belirtilerden bazıları şu şekildedir:
- Gittikçe kötüleşen baş ağrısı
- Baş dönmesi veya bayılacak gibi hissetme
- Görmede değişiklikler
- Yüksek ateş
- Nefes almada zorluk
- Ellerde veya yüzde şişkinlik
- Kalp atış hızında artış
- Şiddetli karın ağrısı
- Bebeğin hareketlerinin azaldığını fark etme
- Vajinal kanama
- Bebeğe veya kendine zarar verme düşüncesi
- Aşırı yorgunluk
Belirtiler, gebeliğin yüksek riskli olmasına neden olan faktörlere göre değişiklik gösterebileceği için yukarıdaki belirtilerin herhangi birini yaşamanız halinde doktorunuzla bir an önce iletişime geçmeniz çok önemlidir.
Riskli Gebelik Nedenleri
Gebeliğin riskli olmasında pek çok faktörün rolü olabilmektedir. Riskli gebeliğe yol açabilen faktörlerden bazıları şu şekildedir:
Annenin sağlık sorunları
Annenin aşağıdaki sağlık sorunlarına sahip olması, gebeliğin riskli olmasına yol açabilmektedir:
- Önceden var olan bir kalp hastalığı, gebelik sırasında dolaşım sistemi üzerindeki baskının artması nedeniyle komplikasyonlara neden olabilir.
- Yüksek tansiyon, gebelikte sorunlara yol açabileceği için yakından takip edilmesi gerekir.
- Aşırı kilolu veya obez olmak, gebelik diyabeti, preeklampsi ve uyku aknesi riskini arttırabileceği için gebeliğin riskliliğini arttırabilir.
- Tip 2 diyabeti olan kadınların bebekleri iri olabilir, bu da sezaryen yapılmasını gerektirebilir.
- Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, gebelik açısından risk teşkil edebilir.
- Lupus gibi otoimmün hastalıkları olan kadınlar, gebelikleri sırasında bazı komplikasyonlar yaşayabilir.
- Orak hücre hastalığı gibi kan ile ilgili sorunlar, gebeliğin yüksek riskli olarak sınıflandırılmasına neden olabilir.
- Annenin yaşının 18’den küçük veya 35’ten büyük olması, gebelik komplikasyonlarına neden olabilir.
- Sigara içmek, içki içmek veya uyuşturucu kullanmak gibi kötü alışkanlıklar, gebelik komplikasyonları riskini arttırabilir.
- Önceki gebeliklerde komplikasyon yaşamış olmak, mevcut gebelikte komplikasyon yaşama riskinin artmasına neden olabilir.
Önceden var olmayıp gebelik sırasında gelişen bazı durumlar da gebeliğin riskli hale gelmesine neden olabilmektedir:
- Gebelik sırasında vücuttaki tüm organları etkileyebilen bir sorun olan preeklampsi, genellikle üçüncü trimesterde ortaya çıkmakta ve gebeliğin yüksek riskli hale gelmesine yol açmaktadır.
- Preeklampsi ile ilişkili olan ve nadir bir şekilde görülen HELLP sendromu, karaciğerde kanamaya ve pıhtılaşma sorunlarına neden olabilmektedir.
- Çoğul gebelikte annenin rahminde birden fazla fetüs bulunduğu için preeklampsi ve erken doğum riski mevcuttur.
- Daha önceden diyabeti olmayan kadınlarda gebelik sırasında diyabet görülebilir. Gebelik diyabetinin komplikasyonlara neden olamaması adına kontrol altına alınması önemlidir.
- Plasentanın rahmin aşağısında bulunmasına neden olan plasenta previada rahim tıkanabilir ve erken doğum ile kanama gibi sorunlar görülebilir.
- Plasentanın rahim duvarına çok güçlü bir şekilde tutunması olan plasenta akreata doğum sırasında kanamaya neden olabilir.
- Plasentanın rahim duvarından erken ayrılması olan plasenta dekolmanı hem anne hem bebek açısından hayati tehlikeye neden olabilir.
- Bazı enfeksiyonlar, gebeliğin yüksek riskli olmasına neden olabilir. Gebeliği yüksek riskli hale getirecek enfeksiyonlara yakalanma ihtimali genelde düşük olsa da listeria, zika virüsü ve toksoplazma gibi enfeksiyona neden olabilecek bakterilere, virüslere ve parazitlere karşı dikkatli olmak gerekir.
- Gebeliğin 37. haftasından önce rahim ağzının açılmaya başlaması gibi belirtiler olması halinde erken doğum söz konusu olabileceği için gebeliğin yakından takip edilmesi gerekir.
Riskli Gebelik Yaşı
Annenin yaşı, gebeliğin riskli olmasına neden olabilmektedir. Annenin yaşının çok genç olması halinde gebelikle ilgili şu tehlikeler ortaya çıkabilmektedir:
- Gebelik sırasında yüksek tansiyon ve kansızlık
- Erken doğum
- Doktor ziyaretlerini aksatma nedeniyle gerekli kontrollerin yapılmaması
- Cinsel yolla bulaşan hastalıklar hakkında çok fazla bilgi sahibi olmama sonucunda gerektiğinde tedavi görmeme
Annenin yaşının çok genç olmasının yanı sıra 35’in üzerinde olması da bazı sorunlara yol açabilmektedir. 35 yaşından büyük gebeliklerde görülebilen komplikasyonlar şunlardır:
- Gebelik diyabeti
- Yüksek tansiyon
- Düşük ya da ölü doğum
- Dış gebelik
- Sezaryen doğum
- Genetik bozukluklar
- Doğumun uzaması
- Doğum komplikasyonları
Riskli Gebelikte Dikkat Edilmesi Gerekenler
Riskli bir gebelikte dikkat edilmesi gereken şeyler, gebeliğin riskli olmasına neden olan faktörlere göre farklılık gösterecektir. Örneğin, gebelik diyabeti olan kadınların kan şekerlerini kontrol altında tutmak için beslenmelerinde dikkat etmesi gereken şeyler olabilir veya ilaç kullanmaları gerekebilir. Enfeksiyonu olan kadınların da ilaç kullanmaları gerekli olabilir. Ayrıca doğumda bebeğin sorun yaşamaması adına bazı önlemler alınması da gerekebilir.
Gebeliğinizin riskli olmasına neden olan faktör ne olursa olsun, doktorunuz gebeliğinizi yakından takip edecek ve gerekli testleri yapacaktır. Bu sayede sizin ya da bebeğinizin yaşayabileceği herhangi bir sorun yaşama ihtimaliniz en aza indirilebilecektir.
Tüm gebeliklerde bebek dikkatli bir şekilde izlense de riskli gebeliklerde bebeğin daha yakından takip edilmesi gerekebilir. Bunun için doktorunuz daha sık ultrason yapmak veya
