Yumurta kalitesi, kadın doğurganlığı ve hamile kalabilme ihtimali açısından çok önemli bir faktördür. Yüksek kaliteli yumurtaların embriyoya dönüşme, rahim içine tutunma ve sağlıklı bir şekilde doğma ihtimalleri daha yüksektir.
Yumurta kalitesinden bahsedilirken yumurtanın kromozom açısından normal ya da anormal olması ele alınmaktadır. Normal bir yumurtada 23 kromozom bulunması gerekir. Bu sayede yumurta döllendiği zaman spermden gelen 23 kromozomla birlikte 46 kromozoma sahip olur. Kromozom sayısındaki eksiklikler veya fazlalıklar düşükle sonuçlanabilir veya embriyoda çeşitli kromozom bozukluklarının meydana gelmesine neden olabilir.
Yumurta kalitesinin nasıl arttırılabileceğini ve yumurta kalitesine dair merak ettiğiniz diğer şeyleri bu yazıda okuyabilirsiniz.
Yumurta Kalitesi Nasıl Anlaşılır?
Yumurta kalitesi, kadının yaşının ilerlemesiyle birlikte azaldığı için hamile kalmak isteyen kadınların çeşitli testler yardımıyla yumurta kalitelerini öğrenmeleri önemlidir. Günümüzde tüp bebek tedavisi gibi yardımcı üreme teknikleri sayesinde kısırlık yaşayan çiftlerin bebek sahibi olması mümkün olmakla birlikte kişiye özel bir tedavi planı için yumurta kalitesini belirlemeye yarayan testlerin yapılması gerekir.
Yumurta kalitesinin anlaşılması için yapılan testler genel olarak şu şekildedir:
AMH testi
Yumurtalıklarda bulunan yumurtaların her biri, içi sıvı dolu bir kese olan ve bazı hormonların üretilmesini sağlayan folikül içerisinde bulunur. Foliküllerin ürettiği hormonlardan bir tanesi Anti Müllerian Hormonu veya kısaca AMH’dir. AMH seviyeleri kan testi ile ölçülerek folikül sayısının tahmin edilmesine yardımcı olur. Folikül sayısı ne kadar fazlaysa hamilelik ihtimali o kadar yüksektir.
Bununla birlikte AMH’nin yüksek seviyelerde olması her zaman istenen bir durum değildir. AMH’nin belli bir seviyenin üzerinde olması, polikistik over sendromu (PKOS) gibi sorunlara işaret ediyor olabilir. Belli bir seviyenin altında olması ise erken yaşlanmayı gösteriyor olabilir.
AMH testi foliküllerin kontrol edilmesi açısından önemli olsa da yumurtalık rezervini belirlemek için transvajinal ultrason sırasında antral folikül sayımı yapılabilir. AMH testi ile birlikte ultrason ile antral folikül sayımı yapıldığında yumurta sayısı ve kalitesine dair daha net bilgiler elde edilebilir.
FSH testi
Yumurta kalitesini ölçmek için yapılan testlerden bir diğeri FSH testidir. Folikül uyarıcı hormon ya da FSH, hipofiz bezi tarafından üretilen bir hormondur ve foliküllerin büyümesine yardımcı olur. FSH yumurtlamayı destekler ve her adet döngüsü sırasında yumurtaların olgunlaşmasına yardımcı olur.
FSH seviyeleri adet döngüsü boyunca günlük olarak değişiklik gösterir ve yumurtlamadan hemen önce en yüksek seviyelere ulaşır. FSH seviyelerinin kadının yaşına göre normalin üstünde veya altında olması, hem doğurganlığı hem de tüp bebek gibi yardımcı prosedürlerden elde edilecek başarıyı etkileyebilir.
FSH’nin çok düşük seviyelerde olması PKOS’a işaret ediyor ve adet düzensizliği yaşandığını gösteriyor olabilir. FSH’nin normalden yüksek olması ise yumurtalık rezervinin azaldığını ve vücudun bunun telafisini fazladan FSH üreterek yaptığını gösteriyor olabilir. FSH seviyelerinin ne ifade ettiğini anlamak zor olabilmekle birlikte doktorunuz, test sonuçlarınızın ne anlama geldiği hakkında size yardımcı olacak ve tedavi planınızı hazırlayacaktır.
Antral foliküllerin sayılması
Kadınlar, yaşamları boyunca sahip olacakları yumurtalarla birlikte doğarlar. Anne karnındaki fetüste yaklaşık 20 milyon yumurta bulunurken doğum ile birlikte bu sayı 2 milyona düşmekte ve ergenliğe kadar her ay 11 bin yumurta ölmektedir. Kadının 37-38 yaşına gelmesiyle birlikte yumurta sayısında hızlı bir düşüş başlamakta ve menopoza gelindiğinde ise yaklaşık bin adet yumurtası kalmaktadır.
Kadın doğurganlığı söz konusu olduğunda yumurtaların hem kalitesi hem de sayısı önemlidir. Bol miktarda sağlıklı yumurtası olan kadınların hamile kalma ve hamileliği başarılı bir şekilde tamamlama ihtimalleri daha yüksek olmaktadır.
Yumurta sayısı ölçülebilir bir nitelikken yumurta kalitesi genellikle kadının yaşına göre değerlendirilmektedir. Yumurta sayısı ölçülebildiği için özellikle kısırlık tedavilerinde tedavi planı oluşturulması açısından faydalı olmaktadır. Normalde çoğu kadın her bir adet döngüsünde bir yumurta üretmektedir. Tüp bebek tedavisi gibi yardımcı üreme teknikleriyle kadının birden fazla yumurta üretmesi sağlanarak hamilelik ihtimali arttırılabilmektedir.
Yumurta Kalitesini Arttırmak için Ne Yapılmalı?
Yumurta kalitesini kesin olarak arttıracak bir formül olmamakla birlikte hayatınızda yapacağınız bazı değişikliklerle doğurganlığınızı destekleyebilirsiniz. Yumurta kalitenizi desteklemek için şu noktalara dikkat edebilirsiniz:
Yaşam tarzınızda değişiklikler yapın
Yumurta kalitesi azalmaya başladıktan sonra süreci geri döndürmenin kesin bir yolu olup olmadığı bilinmemekle birlikte sağlıklı bir yaşam tarzına sahip olmak, doğurganlığı genel olarak desteklemek açısından çok önemlidir. Doğurganlığı arttırmak için belli bir beslenme düzeni veya egzersiz programı bulunmasa da genel olarak sağlıklı olmayı destekleyecek alışkanlıklara sahip olmak gerekir.
Hamile kalmaya çalışıyorsanız, halihazırda hamileymişsiniz gibi yaşamaya başlayarak daha sağlıklı bir yaşam sürebilirsiniz. Bunun için sağlıklı ve dengeli beslenebilir; protein bakımından zengin yiyecekler tercih edebilir; sigarayı, alkolü ve kafeini bırakabilir ve düzenli olarak ölçülü bir şekilde egzersiz yapmaya başlayabilirsiniz.
Sağlıklı bir yaşam için stresi kontrol altına almak da önemlidir. Her ne kadar hamile kalmaya çalışmak stresli bir süreç olsa da stresinizi yönetmeniz, doğurganlığınızı desteklemeniz açısından gereklidir. Stres, vücutta birtakım fiziksel reaksiyonları tetikleyerek yumurtaların kalitesinde azalmaya neden olabilmektedir. Stresten tamamen kaçınmak mümkün olmasa da meditasyonla, gevşeme teknikleriyle ve aileniz ile arkadaşlarınızın desteğiyle stresinizi daha makul seviyelere düşürebilirsiniz.
Sağlıklı bir kiloda olun
Aşırı kilolu olmak, vücuttaki oksidatif stresi arttırarak ve mitokondriyal fonksiyonda değişikliklere neden olarak yumurta kalitesinde azalmaya yol açabilmektedir. Sağlıklı bir beslenme düzeni ve egzersizle sağlıklı bir kiloya ulaşarak hamile kalma ihtimalinizi arttırabilirsiniz. Aynı zamanda hamile kalmadan önce kilo verdiğiniz için hamilelikte kiloyla ilgili bir komplikasyonla karşılaşma ihtimalinizi de azaltmış olursunuz.
Kullandığınız takviyelere dikkat edin
Doğurganlığı desteklediğini iddia eden pek çok takviye duymuş olabilirsiniz. Ancak kullanacağınız takviyelere dikkat etmeli ve uzmanların önerdiği takviyeleri kullanmaya özen göstermelisiniz. Bu takviyelerden bir tanesi olan Koenzim Q10’in uzmanların en çok tavsiye ettiği takviyelerden biri olduğu söylenebilir. Koenzim Q10, vücutta antioksidan görevi gördüğü için doğurganlığı desteklemede faydalı olabilir.
Antioksidanlar, vücuttaki hücrelere zarar veren serbest radikallerin neden olduğu hasarın azaltılmasına yardımcı olmaktadır. Özellikle kadının yaşı ilerledikçe vücudu serbest radikallere karşı daha hassas hale gelmektedir. Bu nedenle Koenzim Q10’in yanı sıra folik asit ve A ve E vitaminleri gibi antioksidanlar almak, yumurtaların kalitesinin arttırılmasına yardımcı olabilir.
Yumurta kalitesinin arttırılmasında en çok kullanılan bir diğer takviye ise DHEA’dır. DHEA çok fazla alındığında akne ve aşırı tüylenme gibi belirtilere neden olabilmektedir. Özellikle PKOS gibi sağlık sorunlarında vücuttaki DHEA fazla olduğu için takviye kullanımında dikkatli olmak gerekir. Kullanacağınız takviyelerin sağlığınıza göre belirlenmesi önemli olduğu için herhangi bir takviye almadan önce doktorunuza danışmanız önemlidir.
Gerekli testleri yaptırın
Yumurta sayısı ve kalitesi kadın doğurganlığı açısından önemli olduğu için zaman kaybetmeden gerekli testleri yaptırmanız önemlidir. Kadının yaşı ilerledikçe sahip olduğu yumurta sayısı ve yumurtaların kalitesi azaldığı için düzenli olarak test yapılması, doğurganlığın kontrol edilmesi bakımından gereklidir. Bunun için AMH ve FSH gibi kan testleri ile antral folikül sayımı için ultrason yaptırmanız gerekebilir. Bu sayede yumurtalarınızın durumunu öğrenebilir ve yumurta dondurma ve tüp bebek tedavisi gibi yöntemlere ihtiyacınız olup olmadığını anlayabilirsiniz.
Sonuç Olarak
Yumurta kalitesi, hamile kalmak için en az yumurta sayısı kadar önemli bir faktördür. Yumurta kalitesi kadının yaşı ilerledikçe düşmeye başlamakla birlikte genel olarak sağlıklı beslenmek ve sağlıklı bir yaşam sürmek, yumurta kalitesini ve doğurganlığı desteklemek açısından önemlidir. Hamile kalmaya çalışıyorsanız ve yumurtalarınızın kalitesi ile ilgili endişeleriniz varsa doktorunuzla konuşarak neler yapmanız gerektiğini detaylı bir şekilde öğrenebilirsiniz.
