Yumurtalık kisti, yumurtalıkların üstünde veya içinde meydana gelen oluşumlardır. Yumurtalık kistinin pek çok çeşidi bulunmakta olup bunların çoğu zararsızdır ve hiçbir belirtiye neden olmadan yok olmaktadır. Ancak bu kistlerin nadiren de olsa başka komplikasyonlara yol açma ihtimali bulunmaktadır. Bu nedenle düzenli olarak jinekolojik muayene olmanız ve kistiniz olması halinde belirtilerinizi takip etmeniz çok önemlidir.
Yumurtalık Kisti Nedir?
Yumurtalık kisti, yumurtalıklardan birinde veya her ikisinde birden görülebilen içi sıvı dolu keselerdir. Yumurtalıklar, pelviste bulunan küçük boyutlu organlardır ve içlerinde yumurta hücreleri bulunmaktadır. Ayrıca yumurtalıklar östrojen ve progesteron gibi hormonların üretimini gerçekleştirmektedir.
Yumurtalık kistlerinin farklı çeşitleri bulunmakta ve bunların çoğu iyi huylu olup hiçbir belirtiye neden olmamaktadır. Bu nedenle yumurtalık kistiniz olsa dahi hiçbir belirti yaşamamanız ve kistiniz olduğunu rutin muayeneler sırasında öğrenmeniz mümkündür.
Yumurtalık kistleri nadiren de olsa bazı komplikasyonlara neden olabilmektedir. Bu nedenle yumurtalıklarınızda ve genel olarak üreme sisteminizde herhangi bir sorun olmadığından emin olmak veya sorun olması halinde gerekli tedaviyi en kısa zamanda görmek için doktorunuzu düzenli olarak ziyaret etmeniz önemlidir.
Yumurtalık Kisti Belirtileri
Küçük boyutlardaki yumurtalık kistleri hiçbir belirtiye neden olmayabilir. Bu durumda yumurtalıklarınızda kist olduğunu anlamanız mümkün olmayabilir. Bununla birlikte büyük boyutlardaki kistler şu belirtilerin görülmesine yol açabilmektedir:
- Pelvik ağrı veya sırtta sürekli ağrı
- Karında, bir tarafta daha baskın olmak üzere şişkinlik veya doluluk hissi
- Cinsel ilişki sırasında ağrı
- Adet döneminde ağrı
Bu belirtilerden bazıları, polikistik over sendromunun (PKOS) sonucu olarak da ortaya çıkıyor olabilir. PKOS, adet düzensizliğine ve obezite ve kısırlık gibi hormonlarla ilişkili olarak görülen diğer sağlık sorunlarına neden olabilmektedir. PKOS’ta görülen diğer belirtiler arasında vücutta aşırı tüylenme ve kilo vermede zorlanma yer alabilmektedir.
Yumurtalık Kisti Çeşitleri Nelerdir?
Yumurtalık kistlerinin çoğu, fonksiyonel kistlerdir. Bu kistler, adet döngüsü sırasında vücutta gerçekleşen değişiklikler sonucu meydana gelirler.
Yumurtalık kisti çeşitlerinin genel olarak şu şekildedir:
Fonksiyonel kistler
Fonksiyonel kistler, en sık görülen yumurtalık kistleridir ve hastalık belirtisi değildir. Yumurtlama sonucu ortaya çıkan bu kistler, yumurtalıkların gerektiği gibi çalıştığını gösteriyor olabilir. Fonksiyonel kistler genelde herhangi bir tedavi gerektirmeksizin kendiliğinden kaybolur.
- Foliküler kistler: Yumurtalıklarda bulunan ve folikül adı verilen küçük keseler, adet döngüsünün bir parçası olarak her ay bir adet yumurta bırakır. Folikülün yumurta bırakamadığı zaman sıvı ile dolmasıyla kistler oluşabilir.
- Korpus luteum kistleri: Folikül, yumurta bıraktıktan sonra korpus luteum adı verilen ve hormon üreten hücreler oluşturur. Korpus luteumda sıvı toplanması halinde kist meydana gelebilir.
Diğer kistler
Yumurtalık kistlerinin tamamı adet döngüsü sırasında meydana gelen değişiklikler sonucu oluşmaz. Bunlar, her zaman ortada bir sorun olduğuna işaret ediyor olmamakla birlikte doktorunuz, herhangi bir komplikasyon yaşamamanız adına kistleri takip etmek isteyebilir.
- Kistadenomlar: Bu kistler, yumurtalığın yüzeyinde oluşur. Kistlerin içi suya benzer sıvıyla dolabileceği gibi mukus benzeri kalın bir sıvıyla da dolabilir.
- Dermoid kist: Dermoid kistler, deri, saç, diş ve beyin dokusuna kadar vücuttaki dokuları oluşturan hücrelerden meydana gelir.
- Çikolata kistleri: Çikolata kistleri, adet dönemi boyunca her ay kanayan dokulardır.
- Yumurtalık kanseri: Yumurtalık kanserinde görülen kistler, kötü huylu olup kanserli hücrelerden oluşan kistlerdir.
Yumurtalık Kisti Neden Olur?
Yumurtalık kisti oluşma ihtimalini arttıran risk faktörlerinin şunlar olduğu düşünülmektedir:
- Hormonal sorunlar: Yumurtalıkları tetiklemek için klomifen sitrat ve letrozol gibi ilaçların kullanımı dahil olmak üzere hormonlarla ilgili sorunlar kistlere neden olabilmektedir.
- Gebelik: Bazen yumurtlama sırasında oluşan folikül, gebelik boyunca yumurtalıkta kalabilmektedir. Folikülün zamanla büyüyerek kist oluşturması mümkündür.
- Endometriozis: Endometrioziste görülen doku, yumurtalığa tutunarak kist oluşturabilmektedir.
- Şiddetli pelvik enfeksiyon: Enfeksiyonun yumurtalıklara sıçraması, kist oluşumuna neden olabilmektedir.
- Önceki yumurtalık kistleri: Daha önce yumurtalık kistiniz olduysa ilerleyen dönemlerde yumurtalıklarınızda tekrar kist oluşması olasıdır.
Yumurtalık Kisti Ne Zaman Tehlikeli?
Yumurtalık kistlerinin çoğu hiçbir soruna neden olmasa da bazı kistler, ciddi komplikasyonlara neden olabilmektedir. Yumurtalık kistlerinin tehlikeli olabileceği durumlar şu şekildedir:
- Kanserli kistler: Menopozdan sonra oluşan yumurtalık kistlerinin kanserli olma ihtimali, menopoz öncesi oluşan kistlere göre daha yüksektir.
- Kistin patlaması: Fonksiyonel kistler genelde hiçbir yan etkiye neden olmadan patlamaktadır. Bununla birlikte bazı kistler patladıklarında karında şiddetli ağrıya ve şişkinliğe neden olabilir. Kist ne kadar büyükse patlama ihtimali o kadar fazla olmaktadır.
- Yumurtalık dönmesi: Yumurtalık kistleri, çok fazla büyümeleri halinde yumurtalığın şeklini etkileyebilmekte ve dönmesine neden olabilmektedir. Yumurtalık dönmesi, yumurtalığa giden kan akışını keserek yumurtalığı işlevsiz hale getirebilmektedir. Yumurtalık dönmesi belirtileri arasında şiddetli ağrı, mide bulantısı ve kusma bulunmaktadır.
Kistinizin patladığını veya yumurtalığınızın döndüğünü gösteren belirtiler yaşıyorsanız, vakit kaybetmeden acil bir şekilde tıbbi yardım almalısınız.
Yumurtalık Kisti Nasıl Tespit Edilir?
Yumurtalık kisti şüphesi nedeniyle doktora başvurduğunuzda öncelikle gebelik olup olmadığı kontrol edilecektir. Sonrasında ise yumurtalık kistini tespit etmek için şu tanı yöntemlerine başvurulabilir:
- Pelvik muayene ile pelvisin içinde farklı oluşumlar olup olmadığı kontrol edilebilir.
- Ultrason ile yumurtalıklar kontrol edilerek kistlerin yeri belirlenebilir.
- Laparoskopi ile karında ufak bir kesi açılarak bu kesiden kamera geçirilebilir ve kist olup olmadığına bakılabilir. Yumurtalıklarda kist varsa laparoskopi sırasında çıkarılabilir.
Yumurtalık Kisti Nasıl Tedavi Edilir?
Yumurtalık kisti tedavisi, yaşınıza ve kistin çeşidi ile boyutuna göre farklılık gösterecektir. Doktorunuz, yumurtalık kisti tedavisinde şunların yapılmasını önerebilir:
Yumurtalık kistleri bir süre takip edilebilir. Kistlerin çoğu birkaç ay içinde kendiliğinden kaybolur. Bu nedenle herhangi bir belirtiniz yoksa ve kistlerin ultrason ile küçük oldukları belirlendiyse kistler bir süre takip edilebilir ve kaybolup kaybolmadıklarına bakılabilir.
Yumurtalık kisti oluşumunu engellemek ve yumurtlamayı önlemek için doğum kontrol hapları gibi hormonlu doğum kontrol yöntemlerine başvurulabilir. Haplar, halihazırda var olan kistleri küçültmese de yenilerinin oluşmasını engelleyebilir.
Büyük boyutta olan veya soruna yol açan kistlerin ameliyatla alınması gerekebilir. Bazı kistler, yumurtalık alınmadan yok edilebilse de bazıları için yumurtalığın alınması da gerekebilir. Yumurtalık kisti ameliyatı genelde laparoskopik cerrahiyle küçük bir kesi açılarak gerçekleştirilmektedir. Bununla birlikte kistin büyük olması veya kanser şüphesinin bulunması halinde daha büyük bir kesi açılması gerekebilir.
Menopoz sonrası oluşan kistler bazen kanserli olabilmektedir. Kistin kanserli olması durumunda rahmin, rahim ağzının, fallop tüplerinin ve yumurtalıkların alınması gerekebilir. Ayrıca kemoterapi veya radyoterapi görmek de gerekebilir.
Sonuç Olarak
Yumurtalık kistleri genelde zararsız oluşumlar olduğu için jinekolojik muayene sırasında yumurtalığınızda kist olduğunu öğrenmeniz halinde endişelenmeyin. Yumurtalık kistleri genelde adet döngüsünün doğal bir parçası olarak meydana gelmekte ve tedavi gerektirmeksizin birkaç ay içinde ortadan kaybolmaktadır. Doktorunuz, kistin şüpheli olduğuna karar verirse kisti bir süre takip etmeyi ve gerekli olması halinde tedavi görmenizi isteyebilir. Yumurtalık kistleri genelde jinekolojik muayene sırasında tespit edildiği için doktorunuzu düzenli olarak ziyaret etmeniz, tedavi gerekmesi halinde bir an önce tedaviye başlamanız açısından çok önemlidir.