İlaçsız tüp bebek tedavisi, klasik tüp bebek tedavisine benzer olmakla birlikte yumurtalıkların uyarılması için herhangi bir ilaç kullanılmamasıyla farklılık göstermektedir. Tedavinin geri kalanı yumurtalıkların birden fazla yumurta üretmesi için uyarılmaması haricinde klasik tüp bebek tedavisine benzer şekilde gerçekleştirilmektedir.
İlaçsız tüp bebek tedavisinde doğal adet döngüsü içerisinde bir adet yumurtanın olgunlaşması beklenir. Olgunlaşan yumurta sonrasında ultrason yardımıyla kullanılan iğne ile toplanmakta ve laboratuvar ortamında spermle bir araya getirilir. Ardından oluşan embriyonun yeteri kadar gelişmesi beklenir ve rahme transferi gerçekleştirilir.
İlaçsız tüp bebek nedir, kimlere uygulanır, tedavinin avantajları ve riskleri nelerdir, klasik tüp bebek tedavisine göre başarı oranları nasıl etkilenir sorularının cevaplarını bu yazıda okuyabilirsiniz.
İlaçsız Tüp Bebek Nedir?
Doğal bir adet döngüsü sırasında bir adet yumurta, yumurtalık folikülünün içerisinde büyür ve olgunlaşır. Vücutta üretilen hormonlar belli bir seviyeye geldikten sonra olgunlaşmış olan yumurta, yumurtalıklar tarafından bırakılır ve döllenmeye hazır hale gelir.
Klasik bir tüp bebek döngüsünde başarı şansını arttırmak için yumurtalıklar uyarılır. Bu aşamada hormon ilaçları kullanılarak bir döngü içerisinde birden fazla yumurta üretilmesi sağlanır. Sonrasında olgunlaşan yumurtalar toplanır ve laboratuvar ortamında spermle bir araya getirilerek döllenmenin gerçekleşmesi beklenir. Son aşamada ise uygun embriyo seçilerek kadının rahmine transfer edilir.
İlaçsız tüp bebek tedavisinde ise yumurtalıkların uyarılması için herhangi bir ilaç kullanılmaz. Bu nedenle döngü içerisinde yalnızca bir adet yumurta üretilebilir. Tedavi sırasında yumurtalık folikülünün gelişimini takip etmek için ultrason ve kan tahlili kullanılır. Bu sayede yumurtlamanın kontrol dışı olarak gerçekleşmesi engellenir.
Yumurta folikülü yeteri kadar olgunlaştıktan sonra klasik tüp bebek tedavisinde olduğu gibi yumurta toplama işlemi gerçekleştirilir. Yumurta başarılı bir şekilde toplanırsa laboratuvar ortamında spermle bir araya getirilerek döllenmenin gerçekleşmesi beklenir. Döllenmenin başarılı olması ve embriyonun oluşması halinde embriyonun rahme transferi gerçekleştirilir.
İlaçsız tüp bebek tedavisi, zaman çizelgesi ve izlenen prosedürler bakımından klasik tüp bebek tedavisiyle oldukça benzerdir. İlaçsız tüp bebek tedavisinin tek farklı, döngü içerisinde birden fazla yumurta üretilmesini teşvik etmek için ilaç kullanılmaması ve yumurtalıkların uyarılmamasıdır.
İlaçsız Tüp Bebek Tedavisi Kimlere Uygulanır?
İlaçsız tüp bebek tedavisinde doğal adet döngüsü içerisinde olgunlaşan bir adet yumurta toplanır. Bu tedavi, yumurtlaması devam eden ve ilaç kullanımından uzak durmak isteyen kadınların tercih edebileceği bir tedavidir.
İlaçsız tüp bebek tedavisinde yumurtalıkların uyarılması için ilaç kullanılmamakla birlikte döngüye bağlı olarak bazı ilaçların kullanımı gerekli olabilir. Bazı durumlarda erken yumurtlamayı önlemek için ilaç kullanılabilirken bazense yumurtlamanın olgunlaşmasını tetiklemek için hCG içeren çatlatma iğnesi kullanılabilir.
İlaçsız tüp bebek tedavisinin genel olarak aşağıdaki hastalar açısından uygun olduğu söylenebilir:
- Yumurtalık rezervi düşük olanlar
- Yumurtalıkların uyarılmasının risklerinden ve yan etkilerinden kaçınmak isteyenler
- AMH seviyeleri düşük veya FSH seviyeleri yüksek olanlar
- Hormonlarla ilişkili kanser öyküsü olanlar
- Yumurtalıkları uyaran ilaçların kullanımına uygun olmayanlar
İlaçsız tüp bebek tedavisi aşağıdaki durumlarda da tercih edilebilir:
- Klasik tüp bebek tedavisine zayıf yanıt verilmesi: Yumurtalıkların, yumurtalıkları uyaran ilaçlara karşı gereken tepkiyi vermemesi halinde ilaçsız tüp bebek tedavisine başvurulabilir. Bu hastalarda ilaç kullanımı verimsiz ve pahalıdır. Hem ilaçlı hem de ilaçsız döngü sırasında aynı sayıda yumurta üretiliyorsa ilaç kullanımına gerek yoktur.
- Tedavinin farklılaştırılması: Daha önce klasik tüp bebek tedavisine başvurup başarı elde edememiş çiftler, ilaçsız tüp bebek tedavisine başvurabilir.
- Maliyetin düşürülmesi: İlaçsız tüp bebek tedavisinin maliyeti, klasik tüp bebek tedavisine göre daha düşük olmaktadır. Tedavi bu yönüyle hastalar açısından daha avantajlı gibi görünmekle birlikte yalnızca maliyetin düşürülmesi için ilaçsız tedaviye başvurmamak gerekir. İlaçsız tedavinin maliyeti daha düşük olmakla birlikte başarı oranları da daha düşüktür. Bu nedenle klasik tüp bebek tedavisine uygun kişilerin yalnızca maliyet avantajı nedeniyle ilaçsız tüp bebek tedavisine başvurmamaları önemlidir.
İlaçsız Tüp Bebek Tedavisinin Avantajları
İlaçsız tüp bebek tedavisi, klasik tüp bebek tedavisinden farklı bir şekilde gerçekleştirildiği için bazı avantajlara sahiptir. İlaçsız tüp bebek tedavisinin avantajlarından bazıları şu şekildedir:
Daha az ilaç kullanımı
Klasik bir tüp bebek tedavisinde yumurtalıkların çok sayıda folikül geliştirmeleri sağlamak için yüksek dozda ilaçlar kullanılır. İlaçsız tüp bebek tedavisinde ise tek bir adet foliküldeki yumurtanın toplanacağından dolayı yumurtalıkların uyarılması için ilaç kullanılmaz.
Klasik tüp bebek tedavisinde yumurta toplamadan önce 21 ila 28 gün kadar günlük enjeksiyonlar kullanılır. İlaçsız tüp bebek tedavisinde günlük enjeksiyonlar yer almadığından dolayı tedavinin süresi 4-6 güne kadar kısaltılır.
Fiziksel ve duygusal zorlukların azaltılması
Tüp bebek tedavisinde yumurtalıkları uyarmak için ilaç kullanıldığında hastalar hem fiziksel hem de duygusal zorluklar yaşayabilir. Klasik tüp bebek tedavisinde FSH ve LH üretimini etkileyen ilaçlar şu yan etkilere neden olabilir:
- Sıcak basması gibi menopoz belirtileri
- Ruh halinde değişiklikler
- Baş ağrısı
- Yorgunluk
Yumurtalıkların uyarılması nedeniyle görülebilen yan etkiler ise şunlar olabilir:
- Yumurtalıkların aşırı uyarılması sendromu (OHSS) riskinde artış
- Kilo alma
- Şişkinlik
Yumurtalıkların aşırı uyarılması (OHSS) riskinin azaltılması
Klasik tüp bebek tedavisinde yüksek yumurta rezervine sahip kadınlarda yumurtalıkların aşırı uyarılması sendromu (OHSS) riskinde artış olabilir. OHSS nedeniyle şu belirtiler görülebilir:
- Hızlı kilo artışı
- Kusma
- Nefes darlığı
- Karında genişleme
- Şişkinlik
Klasik tüp bebek tedavisi sırasında kadınların bir kısmında hafif şiddette OHSS görülebilir. İlaçsız tüp bebek tedavisinde ise OHSS riski söz konusu değildir.
Ailesinde meme kanseri gibi östrojenle ilişkili kansere yakalanan kişiler olan veya endometriozis gibi yumurtalıkların uyarılmasında kullanılacak ilaçlardan etkilenebileceği düşünülen kişiler için ilaçsız tüp bebek tedavisi daha faydalı olabilir.
Yüksek yumurta kalitesi
Vücut tarafından doğal bir şekilde seçilip olgunlaştırılan yumurta, klasik tüp bebek tedavisinde toplananlara göre daha kaliteli olabilir. Doğal olarak oluşan yumurtaların potansiyel olarak daha az kromozom anomalilerine sahip olma ihtimali daha yüksek olabilir.
İlaçsız Tüp Bebek Tedavisinin Riskleri
İlaçsız tüp bebek tedavisinin riskleri, klasik tüp bebek tedavisine göre daha azdır. Klasik tüp bebek tedavisinde yumurtalıkların uyarılması sonucu yumurtalıkların aşırı uyarılması sendromu (OHSS) meydana gelebilir. OHSS, yumurtalıkların ilaçlara aşırı tepki vermesiyle gerçekleşir ve karın ve pelviste sıvı birikimine yol açabilir. Nadiren olmakla birlikte kan pıhtılaşması gibi daha ciddi sorunlar görülebilir. Hafif şiddetli vakalarda durum kendiliğinden düzelmekle birlikte daha ciddi vakalarda fazla sıvının alınması gerekebilir.
İlaçsız tüp bebek tedavisinde çoğul gebelik riskinden kaçınmak da mümkün olmaktadır. Bunun nedeni doğal döngü sırasında bir adet yumurta üretildiği için yalnızca bir tane embriyonun transfer edilebilmesidir. Transfer edilen bir adet embriyonun kendi başına ikiye bölünme ihtimali bulunmakla birlikte riskin oldukça düşük olduğu söylenebilir.
İlaçsız tüp bebek tedavisinin en önemli riski erken yumurtlamadır. Yumurtlamanın erken gerçekleşmesi halinde yumurta toplanamayacağı için tedavi iptal edilecektir. Bu riskin önüne geçmek için yumurtlamanın zamanlamasını ayarlamak adına çatlatma iğnesi uygulanabilir.
İlaçsız Tüp Bebek Tedavisi Başarı Oranları
Klasik tüp bebek tedavisinde başarı oranı, ilaçsız tüp bebek tedavisine göre daha yüksektir. Bu nedenle ilaçsız tüp bebek tedavisinin başarılı olması için daha fazla döngüye başvurulması gerekebilir. Başarı oranları arasındaki farkın en önemli nedeni, klasik tüp bebek tedavisinde birden fazla yumurtanın toplanmasıdır.
İlaçsız tüp bebek tedavisinde ilaç kullanılmadığı için tedavinin iptal edilme ihtimali daha yüksektir. Çatlatma iğnesi dahil hiçbir ilaç kullanılmadığında yumurtlama beklenenden erken gerçekleşebilir ve yumurta toplama sırasında yumurta toplanamayabilir. Bunun yanı sıra yumurta toplanmış olsa dahi döllenme gerçekleşmeyebilir ve dolayısıyla gebelik mümkün olmayabilir.
İlaçsız tüp bebek tedavisinde başarı oranları aşılama ile benzerdir. Aşılama, ilaçsız tüp bebek tedavisine göre daha az maliyetli olduğundan ve invaziv olmadığından dolayı tüp bebekten önce aşılama denenebilir.
