Tüp bebek tedavisinde çatlatma iğnesi, içinde insan koryonik gonadotropin (hCG) hormonu bulunan bir enjeksiyondur. Çatlatma iğnesi, tüp bebek gibi kısırlık tedavilerinde yumurtanın olgunlaşmasını yumurta toplama için yumurtanın bırakılmasını sağlamaktadır.
HCG, gebeliğin başarılı bir şekilde ilerlemesi için progesteron seviyelerinin korunmasına yardımcı olur. İdrarda ve gebelik testlerinde gebeliğin gerçekleşip gerçekleşmediğini anlamak için ölçülen hormon da yine hCG hormonu olmaktadır.
Bu yazıda kısırlık tedavilerinde çatlatma iğnesinin ne zaman ve nasıl kullanıldığını ve hCG hormonuna dair merak ettiklerinizi okuyabilirsiniz.
Çatlatma İğnesi Nedir?
Çatlatma iğnesi, markası ne olursa olsun içerisinde hCG bulunan enjeksiyonlardır. HCG hormonu, gebelik hormonu olarak bilinmektedir. Ancak enjeksiyon olarak kullanıldığında daha çok lüteinleştirici hormon (LH) görevi görmektedir. LH, hipofiz bezi tarafından yumurtlama öncesi üretilen ve yumurtaların olgunlaşmasına yardımcı olan bir hormondur.
Çatlatma iğnesi yapıldıktan yaklaşık 36 saat sonra yumurtlamaya neden olur. Bu sayede doktorunuz yumurta toplamanın ya da aşılamanın zamanını daha iyi ayarlamış olur. Çatlatma iğnesi çeşitli markalar altında satılıyor olmakla birlikte doktorunuz sizin ihtiyacınıza göre en uygununa karar verecektir.
HCG, gebelik testinde tespit edilen hormon olduğundan dolayı çatlatma iğnesi yapıldıktan sonra vücutta iki haftaya kadar hCG kalabilir. Bu süreçte gebelik testi yapmanız halinde gebe olmasanız dahi testten pozitif sonuç alabilirsiniz. Bu nedenle doktorunuzun tavsiye ettiği süreden önce gebelik testi yapmamanız gerekir.
Çatlatma İğnesi Ne İşe Yarar?
HCG, FSH ve LH hormonlarıyla birlikte yumurtlamanın önemli bir parçasıdır. Çatlatma iğnesi ile vücuda alınan hCG, yumurtalıkların olgunlaşan yumurtaları bırakmalarına yardımcı olmaktadır.
Çatlatma iğnesi şu durumlarda yardımcı bir tedavi olarak tercih edilmektedir:
Cinsel ilişkinin zamanlanması veya aşılama
Cinsel ilişkinin zamanlanması veya aşılamada yumurtlamanın ne zaman gerçekleşeceği çatlatma iğnesi ile belirlenir ve bu sayede gebelik ihtimalinin artması sağlanır. Çatlatma iğnesinden önce foliküllerin hazır hale gelip gelmediği kontrol edilir. Foliküller hazır hale gelmişse çatlatma iğnesi yapılır. Sonrasında cinsel ilişkinin zamanı belirlenir veya aşılama adı verilen prosedür gerçekleştirilir.
Tüp bebek tedavisi
Tüp bebek tedavisinde çatlatma iğnesi kullanılmasının amacı, yumurta toplama öncesi yumurtaların olgunlaşmasını sağlamaktır. Yumurtalıkların doğal süreç içerisinde yumurta bırakmasından önce çatlatma iğnesi yapılarak yumurta toplamanın ne zaman yapılacağı hesaplanır. Sonrasında toplanan yumurtalar spermler ile bir araya getirilir ve döllenmeden sonra uygun olan embriyo veya embriyolar rahme transfer edilir.
Çatlatma iğnesi, kısırlık tedavilerinin bir parçası olarak yapıldığı için iğnenin zamanlaması ve tedavide kullanılan diğer ilaçların ayarlanması çok önemlidir. Çatlatma iğnesi diğer ilaçlarla birlikte aşağıdaki durumlarda kullanılmaktadır:
- Yumurtlamanın olmaması (anovulasyon)
- Açıklanamayan kısırlık
- Tüp bebek tedavisi
Çatlatma iğnesinin çeşitli kullanım yöntemleri olabilmektedir. Örneğin, ilk kez aşılama tedavisi görecekseniz, doktorunuz çatlatma iğnesi kullanmadan önce yumurtlamanın doğal olarak gerçekleşip gerçekleşmediğini görmek isteyebilir. Veya daha önce çatlatma iğnesi yaptıysanız, doktorunuz vücudunuzun ilaca gösterdiği tepkiyi daha iyi ayarlamak için ilacın dozunda bazı düzenlemeler yapabilir.
Çatlatma İğnesi Ne Zaman Yapılır?
Yumurtlama, çatlatma iğnesinden 36 ila 40 saat sonra gerçekleşir. Çatlatma iğnesi aşılamada ve tüp bebekte farklı şekillerde kullanıldığından dolayı iğnenin zamanlamasını doktorunuz size özel olarak belirleyecektir. Bu nedenle iğnenin kullanımı konusunda soru işaretleriniz varsa iğneyi kullanmadan önce bunları doktorunuza sormanız çok önemlidir.
Çatlatma iğnesinin aşılamada ve tüp bebekte zamanlaması şu şekilde olmaktadır:
Aşılama
Doktorunuz, yumurtlama dönemine veya adet döngünüz ortalarına yaklaştığınızda ultrason ile foliküllerinizi takip edecektir. Foliküllerinizin boyutu 15 ila 20 mm’ye ulaştığında ve rahim duvarınız en az 7-8 mm kalınlığa ulaştığında iğnenin yapılmasına karar verecektir. Bununla birlikte bu ölçütlerin doktordan doktora değişiklik gösterebileceğini unutmamak gerekir.
Aşılama genelde yumurtlamaya denk gelecek şekilde çatlatma iğnesinden 24 ila 36 saat sonra yapılır. Çatlatma iğnesi sonrası doktorunuz, embriyonun tutunmasına yardımcı olmak için oral ya da vajinal yoldan progesteron takviyeleri kullanmanızı isteyebilir.
Tüp bebek tedavisi
Tüp bebekte çatlatma iğnesinin zamanlaması, aşılamadakiyle benzer olmaktadır. Doktorunuz, yumurtalıklarınızı ultrasonla kontrol edecek ve foliküller belli bir boyuta ulaştıktan sonra çatlatma iğnesi yapmanızı isteyecektir. İğne genelde adet döngüsünün 8 ila 12. günleri arasında yapılmaktadır.
Çatlatma iğnesi sonrası 36 saat içinde yumurtaların toplanması planlanır. Toplanan yumurtalar spermlerle bir araya getirilerek döllenmenin gerçekleşmesi beklenir. Döllenmiş yumurtalar 3 ila 5 gün sonra transfer edilir ya da daha sonra kullanılmak üzere saklanır.
Çatlatma İğnesinin Yan Etkileri Nelerdir?
Çatlatma iğnesiyle ilişkili olarak çeşitli yan etkilere rastlanabilir. En yaygın yan etkiler arasında şişkinlik, mide ağrısı ve pelvik ağrısı bulunmaktadır. Ayrıca iğnenin yapıldığı yerde de ağrı ve hassasiyet olabilmektedir.
Hafif yan etkilerin yanı sıra yumurtalıkların aşırı uyarılması sendromu (OHSS) riski de söz konusudur. OHSS’de yumurtalıklar şişmekte ve sıvı ile dolu hale gelmektedir. Hafif şiddetli OHSS’de karın ağrısı, şişkinlik ve mide bulantısı gibi belirtiler görülebilir. Ancak OHSS’nin daha ciddi olması halinde tıbbi yardım almak önemlidir.
Şiddetli OHSS’de görülebilen belirtiler şu şekildedir:
- Ani kilo artışı (Bir günde 1 kilogramın üzerinde artış)
- Kan pıhtıları
- Nefes almada zorluk
- İdrar çıkışında azalma
Çatlatma İğnesi Sonrası Gebelik Testi Ne Zaman Yapılır?
Çatlatma iğnesi sonrası gebelik testinin zamanlaması, testten yalancı pozitif sonuç almamak adına çok önemlidir. Çatlatma iğnesinde bulunan hCG, gebelik testinde tespit edilebileceği için test yapmak için en az 10 ila 14 gün beklemeniz gerekir.
HCG’nin vücudunuzdan atılıp atılmadığını merak ediyorsanız, her gün gebelik testi yaparak çizginin hafifleşip hafifleşmediğine bakabilirsiniz. Gittikçe silikleşen çizgi, hCG’nin vücudunuzu terk ettiğini gösterecektir.
Gebelik testini her gün aynı saatte, örneğin uyandıktan sonra yaparak daha tutarlı sonuçlar elde edebilirsiniz. Sabah idrarın yoğunluğu daha fazla olacağı için test sonuçları daha tutarlı ve güvenilir olacaktır.
Çizgi silikleştikten sonra tekrar belirginleşmeye başladıysa gebe olabilirsiniz. Bu durumda idrarda gebelik testi yapmak yerine doktorunuza giderek kanda gebelik testi yaptırmalısınız. Bu sayede gebe olup olmadığınızdan emin olabilirsiniz.
Sonuç Olarak
Çatlatma iğnesi, aşılama ve tüp bebek tedavisi gibi kısırlık tedavilerinde kullanılan bir enjeksiyondur. Çatlatma iğnesi, yumurtlamayı tetiklemek için yapıldığından dolayı iğnenin zamanlaması çok önemlidir. Doktorunuz, foliküllerinizin büyüklüğünü ve rahim duvarınızın kalınlığını kontrol ederek çatlatma iğnesini ne zaman yapmanız gerektiği konusunda yardımcı olacaktır.
