Tüp bebek tedavisi, tüm dünyada en sık başvurulan yardımcı üreme tekniklerinden biri olmakla birlikte tedaviden başarılı sonuç elde etmek için bazen iki veya daha fazla döngü gerekebilmektedir. Başarısızlıkla sonuçlanan tüp bebek tedavisi, ebeveyn adayları için hem fiziksel hem de duygusal açıdan zorlayıcı olabilmektedir.
Tekrarlayan tüp bebek başarısızlıklarında uzun yıllardır bu alanda çalışmış deneyimli uzmanlarla çalışmanız, tedavinin neden başarısız olduğunu anlamanıza yardımcı olacaktır. Bu sayede başarı şansınızı arttırmak için nelere dikkat etmeniz ve hangi testleri yaptırmanız gerektiğini öğrenebilir ve bir sonraki döngüde başarı şansınızı arttırabilirsiniz.
Tekrarlayan tüp bebek başarısızlığının nedenlerini, başarısızlık halinde neler yapabileceğinizi ve tüp bebek başarısını arttırmak için yapabileceğiniz şeyleri bu yazıda okuyabilirsiniz.
Tekrarlayan Tüp Bebek Başarısızlığı Nedenleri
Tüp bebek başarısızlığını etkileyen pek çok neden bulunmaktadır. Tekrarlayan tüp bebek başarısızlığına neden olan faktörlerden bazıları şunlardır:
Yumurta kalitesinin düşük olması
Sağlıklı bir embriyo için sağlıklı bir yumurta gerekir. Yumurtadaki herhangi bir anomali, embriyonun kromozom açısından anomaliye sahip olmasına neden olabilir. Kadının yaşı ilerledikçe yumurtaların kalitesinde ve sayısında azalma meydana gelir. Bu durum doğal yolla gebe kalmayı etkilediği gibi tüp bebek tedavisinin sonuçlarını da etkilemekte ve tekrarlayan tüp bebek başarısızlıklarına neden olabilmektedir.
Sperm kalitesinin kötü olması
Yumurtanın yanı sıra spermdeki anomaliler de gebe kalmayı engelleyebilir. Bu nedenle döllenmenin gerçekleşmesi için tüp bebek tedavisi sırasında en kaliteli spermlerin seçilmesi önemlidir. Sperm kalitesinin düşük olması, morfolojik olarak anomaliye sahip olması ve sperm hareketliliğiyle ilgili sorunlar olması, spermin yumurtayı döllemesini engelleyebilir. Bununla birlikte bazen kromozom açısından normal olan veya yüksek kaliteli olan spermler dahi yumurtanın dış kabuğunu kırmak için gerekli enzimlere sahip olmayabilir.
Yanlış embriyo seçimi
İmplantasyonun gerçekleşmesi için embriyo seçimi çok önemlidir. Sağlıklı olmayan embriyoların rahim tarafından reddedilmesi oldukça normal bir durumdur. Kromozom açısından normal olmayan embriyo rahme tutunamaz veya tutunsa bile gebelik düşükle sonuçlanır. Doğru embriyoların seçilip transfer edilmesi için tüp bebek sürecinde kullanılabilecek çeşitli testler mevcuttur.
Rahimle ilgili sorunlar
İmplantasyon için rahimle ilgili sorunlar olmaması da önemlidir. Rahmin şekli veya rahimdeki miyomlar, polipler, skar dokular veya yapışıklıklar, implantasyonu engelleyebilir. Bunların yanı sıra tüp bebek döngüsünde yumurtalar toplanmadan önce progesteronun erken yükselmesi sonucu endometrium tabakasının yeterince kalınlaşmaması da gebeliği engelleyebilir.
Yumurtalıkların ilaçlara verdiği tepki
Tüp bebek tedavisinin başında kadında yumurta üretimini arttırmak için FSH içeren enjeksiyonlar kullanılır. Bazı kadınlarda yumurtalıklar bu ilaca gerekli tepkiyi vermediği için yumurta toplama sırasında yeteri kadar yumurta elde edilemez. Bu durum özellikle halihazırda yumurtalık rezervinin düşük olduğu kadınlarda geçerlidir. Yumurtalıkların ilaçlara gerekli tepkiyi vermediğinin görülmesi halinde kullanılan ilaçların dozlarında değişiklik yapılarak tekrar tüp bebek tedavisine başlanabilir.
Yaşam tarzı
Doğal yolla gerçekleşen gebeliklerde olduğu gibi tüp bebek öncesinde ve sırasında sağlıklı bir yaşam tarzına sahip olmak, gebelik için önemlidir. Sigara içiyorsanız, tedaviye başlamadan birkaç ay önce sigarayı bırakmanız faydalı olacaktır. Sigaranın doğurganlığı olumsuz yönde etkilediği bilinmektedir. Sigara kullanmamanın yanı sıra sağlıklı ve dengeli beslenmek ve düzenli egzersiz yapmak da sağlıklı kilonuzda olmanıza yardımcı olacak ve doğurganlığınızı destekleyecektir.
Tekrarlayan Tüp Bebek Başarısızlığında Ne Yapmalı?
Tekrarlayan tüp bebek başarısızlığı hem ebeveyn adayları hem de doktorlar açısından zorlayıcı olabilmektedir. Tüp bebek tedavisinin üç veya daha fazla kez başarısız olması halinde implantasyonun neden gerçekleşmediğini anlamak için çeşitli testler yapılması gerekebilmektedir.
Tekrarlayan tüp bebek başarısızlığında başvurulabilecek testlerden bazıları şunlardır:
Histerosalpingogram (HSG)
Rahmin değerlendirilmesini sağlayan HSG, tüp bebek tedavisine başlanmadan önce yapılmalıdır. Rahim ve fallop tüplerinin detaylı bir şekilde incelenmesi için HSG yapılması gereklidir. Anne adayının fallop tüpleri sıvı dolması nedeniyle tıkalıysa (hidrosalpinks), implantasyon ihtimali ciddi ölçüde azalmalıdır. Bu nedenle tüplerin ve rahmin HSG ile incelenmesi çok önemlidir.
Sperm DNA Hasar Testi
Tekrarlayan tüp bebek başarısızlıklarında spermin DNA bütünlüğünün incelendiği sperm DNA hasar testi yapılması faydalı olabilir. Sperm DNA hasarının yüksek düzeylerde olması halinde yumurtanın döllenmesi ve embriyonun implantasyonunda ciddi azalmalar meydana gelebilir. Sperm analizi sonuçları normal olan erkeklerde dahi DNA hasarıyla ilgili sorunlar olabilir. Bu nedenle tekrarlayan tüp bebek başarısızlıklarında sperm DNA hasar testi ile erkek doğurganlığını daha iyi bir şekilde değerlendirmek mümkün olabilir.
Endometrial Reseptivite Testi (ERA)
ERA testi, endometriumun transfer öncesi hazır olup olmadığını anlamak açısından önemli bir testtir. Sahte bir tüp bebek döngüsünün oluşturulduğu testte endometriumdan biyopsi alınarak endometrial reseptivite ölçülmektedir. Bu test özellikle kaliteli ve taze yumurtalara rağmen başarısızlıkla sonuçlanan tüp bebek tedavisi halinde önerilmektedir.
Anöploidi için İmplantasyon Öncesi Genetik Test (PGT-A)
Tüp bebek tedavisinde elde edilen embriyoların bir kısmında kromozom sayılarıyla ilgili sorunlar vardır. Anormal sayıda kromozom içeren embriyolar ile implantasyon başarısız olur ya da sonradan düşük ve ölü doğum gibi sorunlar yaşanır. PGT-A ile embriyolardan hücre alınarak kromozom incelemesi yapılabilir. Bu sayede embriyo transferi için normal kromozom sayısına sahip embriyolar seçilir. Bu sayede gebelik ihtimalinin artması ve düşük ihtimalinin azalması sağlanır.
İmmünolojik Testler
Tüp bebek sürecinde gereken tüm prosedürler gerçekleştirilmesine rağmen hastanın kaliteli embriyolarla gebe kalamaması halinde immünolojik testler yapılması gerekebilir. Bu testler özellikle tekrarlayan tüp bebek başarısızlıklarında faydalı olabilir. Doktorunuz, hangi testlerin yapılabileceği konusunda sizi bilgilendirecek ve size özel bir tedavi planı hazırlayacaktır.
Tüp Bebek Başarısını Arttırmak için Ne Yapmalı?
Tüp bebek başarısını arttırmanın kesin bir yolu bulunmamakla birlikte doğurganlığınızı desteklemek için bazı noktalara dikkat etmeniz gerekir. Tüp bebek başarısını arttırmaya katkıda bulunabilecek noktalardan bazıları şu şekildedir:
Sağlıklı kilonuzda olun
Sağlıklı kilonuzun altında ya da üstünde olmanız, doğurganlığınızı olumsuz yönde etkileyebilir. Aşırı kilo aynı zamanda tüp bebek sırasında yumurtalıkların görülmesini zorlaştırarak yumurta toplama sırasında komplikasyonlara yol açabilir. Bu nedenle gerek beslenme düzeninizde gerekse egzersiz programınızda değişiklikler yaparak sağlıklı kilonuza ulaşabilir ve doğurganlığınızı arttırabilirsiniz.
Sperm sağlığını destekleyin
Sperm sağlığı için multivitamin gibi takviyeler kullanılabilir. Ayrıca çeşitli ilaçlarla sperm sayısını ve kalitesini arttırmak mümkün olabilir. Bu nedenle sperm sağlığınızı desteklemek için neler yapabileceğinizi doktorunuzla konuşabilir ve tüp bebek sürecinde hangi tedavilere başvurabileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Stresinizi kontrol altına alın
Stres, hem doğal yolla hem de tedaviyle gerçekleşen gebelik ihtimalini etkileyebilmektedir. Tüp bebek tedavisi sırasında stresinizi kontrol altına almakta zorlanıyorsanız, uzman yardımı almayı düşünebilirsiniz.
D vitamini değerlerinizi kontrol ettirin
D vitamini pek çok kişide yetersiz seviyelerde olan bir vitamindir. D vitamini eksikliğinin doğurganlığı kötü etkilediği düşünüldüğü için vitamin değerlerinizi kontrol ettirmeli ve gerekirse takviye kullanmalısınız.
Sabırlı olun
Pek çok çift, tüp bebek tedavisinde ilk seferde bebek sahibi olamamaktadır. İlk döngünün başarısız olması halinde doktorunuz ilaçlarınızı ve dozlarını kontrol edebilir ve bu sayede sonraki döngüde başarı şansının artmasını sağlayabilir. Bu nedenle tüp bebek başarısızlığında kendinizi suçlamak yerine doktorunuzla birlikte neler yapabileceğinizi konuşmalısınız.
