Folik asit, vücuttaki hücrelerin sağlıklı bir şekilde büyümesi ve gelişmesi için çok önemli bir vitamindir. Folik asidin gebelikten önce ve gebeliğin başlarında kullanılması, bebeğin beyin ve omurgasını etkileyebilecek nöral tüp defektlerini engellemek açısından çok önemlidir.
Nöral tüp, gelişmekte olan bebeğin ileride beyne ve omuriliğe dönüşen kısmıdır. Nöral tüp defektleri, kadınların pek çoğu henüz gebe olduğunun farkında olmadan gebeliğin ilk ayında meydana gelmektedir. Bu nedenle gebe kalmadan önce vücudunuzda yeteri kadar folik asit bulunması önemlidir.
Folik asidin ne işe yaradığını, faydalarını, hangi yiyeceklerde olduğunu ve gebeliğiniz sırasında ne miktarda almanız gerektiğini bu yazıda okuyabilirsiniz.
Folik Asit Nedir?
Folik asit, B9 vitamini olarak da bilinen folatın sentetik versiyonudur. Folat, vücutta kırmızı kan hücrelerinin üretilmesine yardımcı olmaktadır.
- Folik asit takviyeleri genellikle şu amaçlarla kullanılmaktadır:
- Gebelik sırasında bebekte spina bifida gibi gelişim sorunlarını engellemek
- Artrit, Crohn hastalığı veya sedef hastalığı tedavisinde kullanılan bazı ilaçların yan etkilerini azaltmak
- Folat eksikliği anemisi
Folik Asit Ne İşe Yarar?
Folik asit genellikle gebelikle ilişkilendirilen bir vitamin olmakla birlikte folik asidin sağlık üzerinde gebelik süreci dışında da çeşitli faydaları bulunmaktadır.
Folik asidin takviye olarak kullanılmasını gerektiren bazı durumlar şunlardır:
Folik asit eksikliği
Folat eksikliği, folik asit takviyelerinin kullanılmasıyla tedavi edilebilir. Pek çok ülkede tahıl ve makarna gibi yiyeceklerin içine folik asit eklenmesiyle birlikte genelde folik asit eksikliği görülmese de gereken durumlarda takviye kullanılabilir.
Kalp-damar hastalıkları
Folik asit, B6 ve B12 vitaminleriyle birlikte çalışarak kandaki yüksek homosistein seviyelerini kontrol altına almaya yardımcı olur. Yüksek homosistein seviyeleri, kalp ve damar hastalıkları riskinin artmasına neden olabileceği için bazı durumlarda folik asit takviyesi kullanmak gerekebilir.
Kanser
Folik asidin bazı kanser türlerinin riskini azaltabileceğini gösteren araştırmalar bulunmaktadır.
Depresyon
Bazı araştırmalar, folik asidin depresyon tedavisinde yardımcı olabileceğini göstermektedir.
Gebelikte Folik Asit Ne İşe Yarar?
Folik asidin gebelik sırasında sağladığı bazı faydalar da bulunmaktadır. Annenin vücudunda yeteri kadar folik asit olmaması halinde bebeğin nöral tüpü gerektiği şekilde kapanmayabilir ve nöral tüp defektleri gelişebilir:
- Spina bifida: Omuriliğin veya omurların gerektiği gibi gelişememesidir.
- Anensefali: Beynin büyük kısımlarının eksik gelişmesidir.
Anensefalisi olan bebekler genellikle uzun yaşamazken spina bifidası olan bebekler ise kalıcı olarak sakat kalabilir. Nöral tüp defektlerini engellemenin en iyi yolu, gebelik öncesinde ve gebelik sırasında yeteri kadar folik asit almaktır. Gebeliğiniz sırasında ne kadar folik asit almanız gerektiğini doktorunuza danışabilirsiniz.
Gebelik öncesinde ve sırasında folik asit takviyesi kullanmanın nöral tüp defektlerinin yanı sıra aşağıdakilere karşı korunmaya da yardımcı olabileceği düşünülmektedir:
- Yarık dudak ve damak
- Erken doğum
- Düşük doğum ağırlığı
- Düşük
- Anne karnında yetersiz gelişim
Gebelikte Folik Asit Ne Zaman Kullanılır?
Doğum kusurları, gebeliğin ilk 3-4 haftasında gerçekleşir. Bu nedenle bebeğin beyninin ve omuriliğinin geliştiği ilk aylarda vücudunuzda yeteri kadar folik asit bulunması önemlidir.
Gebelik planı yaparken doktorunuzla görüştüyseniz, doktorunuz size doğum öncesi vitamin kullanmaya başlamanızı önermiş olabilir. Doğum öncesi vitaminlerin çoğunun içinde yeteri kadar folik asit bulunduğu için ayrıca folik asit takviyesi kullanmanız gerekmeyebilir.
Gebelikte folik asidin faydalarından yararlanmak için gebe kalmadan en az bir ay önce her gün ve gebeyken her gün folik asit takviyesi kullanmalısınız. Bununla birlikte genel olarak doğurganlık çağındaki tüm kadınların folik asit takviyesi kullanması önerildiği için gebe kalmayı planlayıp planlamadığınızdan bağımsız olarak folik asit takviyesi kullanabilirsiniz.
Gebelikte Ne Kadar Folik Asit Alınmalı?
Gebelikte genel olarak günlük 600 mcg folik asit alınması tavsiye edilmektedir. Doğum öncesi vitaminlerin çoğunda 600 mcg folik asit bulunmaktadır.
Gebe olduğunuzu anladıktan sonra folik asit takviyesi almaya başlamanız, bebeğinizi nöral tüp defektlerine karşı korumaya yardımcı olmayabilir. Kadınların pek çoğu gebe kaldıktan sonra 6 hafta veya daha uzun süreler gebeliklerinin farkına varmamaktadır. Ancak nöral tüp defektleri bu süre içerisinde meydana geldiğinden dolayı gebe kalmadan önceki süreçte folik asit takviyesi kullanmak önemlidir.
Gebelik her zaman planlı bir şekilde gerçekleşmediğinden dolayı vücutta yeteri kadar folik asit bulunduğundan emin olmak için doğurganlık çağındaki tüm kadınların günde 400 mcg folik asit takviyesi almaları önerilmektedir.
Daha önce doğum yaptıysanız ve çocuğunuz nöral tüp defektiyle doğduysa sonraki gebeliğinizden önceki aylarda ve gebeliğinizin ilk birkaç ayında yüksek dozlarda folik asit takviyesi kullanmanız gerekebilir. Günlük ne kadar folik asit almanız gerektiği konusunda doktorunuz size yardımcı olacaktır.
Aşağıdaki durumlarda gebeliğiniz sırasında daha yüksek dozlarda folik asit kullanmanız gerekli olabilir:
- Böbrek hastalığınız varsa ve diyalize giriyorsanız
- Orak hücre hastalığınız varsa
- Karaciğer hastalığınız varsa
- Günde birden fazla alkollü içecek tüketiyorsanız
- Epilepsi, tip 2 diyabet, lupus, sedef hastalığı, romatoid artrit, astım veya inflamatuar bağırsak hastalığı tedavisi için ilaç kullanıyorsanız
Folik Asit İçeren Besinler Nelerdir?
Yiyeceklerde folik asidin doğal formu olan folat bulunmaktadır. Gebelikte yeteri kadar folat almak için takviye kullanılması önemli olmakla birlikte aşağıdaki yiyecekleri folat ihtiyacınızı karşılamak için yardımcı olarak tüketebilirsiniz:
Dana ciğeri
Kırmızı et genel olarak folat bakımından zengin olmamakla birlikte dana ciğerinde önemli miktarda folat bulunmaktadır. Dana ciğerinde folatın yanı sıra protein, A vitamini, B12 vitamini ve bakır gibi önemli besinler bulunmaktadır.
Koyu yeşillikler
Koyu renkli yeşilliklerin çoğu yüksek miktarda folat içermektedir. Örneğin, bir bardak çiğ ıspanakta 58 mcg folat bulunurken yarım bardak pişmiş ıspanakta 131 mcg folat bulunmaktadır.
Baklagiller
Fasulye, bezelye ve mercimek gibi baklagiller, lif, demir, magnezyum, antioksidan ve protein bakımından önemli kaynaklardır. Baklagiller aynı zamanda iyi birer folat kaynağıdır.
Kuşkonmaz
Kuşkonmaz, folat dahil olmak üzere pek çok önemli besin bakımından zengindir. Dört adet kuşkonmazda yaklaşık 89 mcg folat bulunmaktadır.
Brokoli
Brokoli, C ve K vitamini gibi önemli vitaminlerin yanı sıra folat bakımından zengin bir sebzedir. Yarım bardak pişmiş brokolide yaklaşık 84 mcg folat bulunmaktadır.
Portakal
Portakal gibi turunçgiller genelde C vitamini bakımından zengin olmalarıyla bilinse de portakal, folat bakımdan da iyi bir kaynaktır.
Muz
Muz, potasyum bakımından zengindir ve sindirimi kolay bir meyvedir. Orta boy bir muzda yaklaşık 24 mcg folat vardır.
Yumurta
Yumurta, protein, selenyum ve B12 gibi besinlerin yanı sıra folat bakımından da zengindir.
Folatı yiyeceklerden almak faydalı olmakla birlikte gebeliğiniz sırasında yiyeceklerden yeteri kadar folat alıp almadığınızı anlamanız zor olacaktır. Bu nedenle gebelikte folik takviyesi kullanmanız önemlidir. Doktorunuza sizin için en uygun doğum öncesi vitamini sorabilir ve ne kadar folik asit almanız gerektiğini öğrenebilirsiniz.
Sonuç Olarak
Folik asit, vücudun yeni hücreler üretmek için kullandığı önemli bir vitamindir. Folatın sentetik versiyonu olan folik asit, günlük olarak tüketilen makarna, ekmek ve mısır gevreği gibi yiyeceklere eklenmekle birlikte gebelik sırasında yeteri kadar folik asit alındığından emin olmak için takiye almak önemlidir. Gebelikte folik asit kullanımı, bebeği nöral tüp defektlerine karşı koruyacağı için gebe kalmayı planlayan ve hatta doğurganlık çağındaki tüm kadınlar folik asit takviyesi kullanmalıdır.