Plasenta ya da bilinen diğer adıyla bebeğin eşi, gebelik sırasında rahimde geçici olarak oluşan bir organdır. Rahim duvarına tutunan plasenta, göbek kordonu ile bebeğin ihtiyacı olan besinleri ve oksijeni almasını sağlamaktadır. Plasenta ile ilgili yaşanan sorunlar, gebelik komplikasyonlarına yol açabilmektedir.
Gebeyseniz, plasentanın ne işe yaradığını ve hangi faktörlerden etkilendiğini merak ediyor olabilirsiniz. Anne karnındaki bebek açısından son derece önemli olan bu organ hakkında merak ettiklerinizi bu yazıda okuyabilirsiniz.
Plasenta (Bebeğin Eşi) Nedir?
Plasenta, gebe kaldıktan kısa bir süre sonra oluşan ve rahim duvarına tutunan bir organdır. Bebek, göbek kordonu ile plasentaya bağlıdır. Hem plasenta hem de göbek kordonu, bebeğin rahimde geçireceği süre boyunca hayatta kalmasını sağlamaktadır.
Plasenta, göbek kordonu aracılığı ile bebeğe besinlerin ve oksijenin ulaşmasını sağlamaktadır. Plasenta aynı zamanda zararlı atıkları filtrelemekte ve bebeğin kanındaki karbondioksiti dışarı atmaktadır.
Doğum yaklaştıkça plasentadaki antikorlar bebeğe geçerek bağışıklığı oluşturmaya başlar. Bu bağışıklık bebeğin hayatının ilk birkaç ayında korunmasına yardımcı olur.
Plasenta, gebelik sırasında laktojen, östrojen ve progesteron gibi önemli hormonların üretilmesini sağlar. Bu hormonlar, hem annenin hem de bebeğin sağlığı açısından çok önemlidir.
Plasentanın (Bebeğin Eşi) Görevleri
Plasenta, anne karnında gelişmekte olan bebeğe besin ve oksijen sağlamaktan sorumludur. Aynı zamanda bebeğin kanındaki atıkların dışarı atılmasını sağlamaktadır. Plasentanın gebelik boyunca gerçekleştirdiği görevler genel olarak şu şekildedir:
- Bebeğe oksijen ve besin sağlar.
- Bebeğin kanındaki zararlı atıkları ve karbondioksiti uzaklaştırır.
- Bebeğin gelişmesine yardımcı olan hormonları üretir.
- Bağışıklığın anneden bebeğe geçmesini sağlar.
- Bebeği korumaya yardımcı olur.
Plasenta Ne Zaman Oluşur?
Plasenta genelde döllenmiş yumurtanın rahim duvarına tutunmasıyla oluşmaktadır. Bununla birlikte plasentanın oluşma süreci embriyonun tutunmasından daha öncesinde başlamaktadır.
Adet döngüsü içerisinde yumurtlama gerçekleştiğinde yumurta, döllenmek üzere fallop tüplerinden birine doğru yola çıkar. Döllenme gerçekleşirse fetüs oluşmaya başlar. Bu evrede zigot adı verilen yumurta, fallop tüpünde hücre bölünmelerini tamamlar.
Zigot rahme ulaştığında hücre bölünmeleri gerçekleşmeye devam eder ve blastosist meydana gelir. Bu aşamada bazı hücreler plasentayı oluşturmaya başlarken bazıları ise fetüsü oluşturmaya başlar. Sonrasında blastosist rahim içine tutunarak yerleşir.
Plasenta, gebeliği desteklemek amacıyla hCG adı verilen hormonu üretmeye başlar. İdrarda ve gebelik testlerinde ölçülen ve gebeliği doğrulayan da bu hormondur.
Gebelik boyunca plasenta büyüyerek organ haline gelir ve yaklaşık yarım kilogram ağırlığa ulaşır. Gebeliğin 12. haftasına gelindiğinde plasenta tamamen oluşmuş olur ve bebeği beslemeye başlar. Plasentanın büyümesi yaklaşık 34. haftaya kadar devam eder.
Plasenta normal şartlarda rahim duvarına tutunur. Gebelik ilerledikçe ise genişleyen rahimle birlikte hareket etmeye devam eder.
Plasenta (Bebeğin Eşi) Sağlığını Etkileyen Faktörler
Gebelik boyunca pek çok faktör, plasenta sağlığının etkilenmesine neden olabilir. Plasenta sağlığını etkileyebilen faktörlerden bazıları şunlardır:
- Annenin yaşı: Plasenta ile ilgili yaşanan sorunlar genellikle 40 yaş ve sonrasında görülmektedir.
- Suyun doğumdan önce gelmesi: Anne karnındaki bebek, gebelik sırasında amniyon sıvısı adı verilen sıvıyla çevrilidir. Bu sıvı, doğum başlamadan önce gelirse plasentayla ilgili sorun yaşama riski artabilir.
- Yüksek tansiyon: Yüksek tansiyon, plasenta sağlığını etkileyebilir.
- Çoğul gebelik: Çoğul gebeliklerde plasentayla ilgili sorun yaşama riski daha fazla olabilir.
- Önceden geçirilmiş ameliyatlar: Daha önce rahimden sezaryen gibi ameliyatlar geçirildiyse mevcut gebelikte plasentayla ilgili sorunlar olabilir.
- Kanama pıhtılaşma sorunları: Kanın pıhtılaşmasıyla ilgili sorunlar, plasentayla ilgili sorunların ortaya çıkmasına neden olabilir.
- Daha önce plasentayla ilgili yaşanmış sorunlar: Önceki gebeliklerde plasenta ile ilgili sorunlar yaşandıysa mevcut gebelikte de sorunlar yaşanabilir.
- Madde kullanımı: Sigara ya da uyuşturucu madde kullanan kadınlarda plasentayla ilgili sorunlar görülebilir.
- Karına alınan darbe: Düşme veya araba kazası gibi durumlarda karına alınan darbeler, plasentanın rahim duvarından erken ayrılmasına neden olabilir.
Plasenta (Bebeğin Eşi) Sorunları Nelerdir?
Gebelik sırasında plasenta ile ilgili çeşitli sorunlar yaşanabilir. Gebelikte plasenta ile ilgili yaşanabilecek sorunlar şu şekildedir:
Ablasyo plasenta
Plasenta, doğumdan önce rahim duvarından ayrılırsa ablasyo plasenta adı verilen soruna neden olur. Bu durumda bebek ihtiyacı olan oksijeni ve besinleri alamayabilir ve annede ağır kanama görülebilir. Ablasyo plasenta, erken doğum yapmayı gerektirebilen bir sorundur.
Plasenta previa
Plasentanın rahim ağzını kısmen ya da tamamen kapamasına plasenta previa denilmektedir. Plasenta previa, gebeliğin erken dönemlerinde daha sık karşılaşılabilen bir durumdur ve rahmin büyümesiyle düzelebilmektedir. Gebelik ya da doğum sırasında ciddi kanamaya yol açabilen plasenta previa, gebeliğin son trimesterinde devam ederse doktorunuz sezaryen yapılmasını önerebilir.
Plasenta akreata
Plasenta genelde doğumdan sonra rahim duvarından ayrılmaktadır. Plasekta akreata’da ise plasentanın bir kısmı veya tamamı rahme sıkıca tutunmuş bir şekilde bağlı kalmaktadır. Bu durum, plasentadaki kan damarlarının ve plasentanın diğer kısımlarının rahim duvarına doğru çok derin bir şekilde büyümesiyle ortaya çıkmaktadır. Sonuç olarak doğum sırasında anne ciddi bir kan kaybı yaşayabilir. Ciddi vakalarda sezaryen veya rahmin alınması önerilebilir.
Plasenta retansiyonu
Plasenta, doğumdan sonra 30 dakika içerisinde rahimden çıkmıyorsa plasenta retansiyonu gerçekleşmiştir. Plasenta, kısmen kapalı olan rahim ağzının arkasında sıkışıp veya rahme yapışıp kaldığında plasentanın çıkması mümkün olmayabilir. Plasenta retansiyonu tedavi edilmediğinde ciddi enfeksiyona, hatta hayati tehlikeye neden olabilir.
Plasenta ile ilgili sorunlar yaşanması halinde genelde bu sorunun şiddetine ve gebeliğin kaçıncı haftasında olunduğuna göre tedaviye karar verilecektir. Doktorunuz, hem sizin sağlığınızın hem de bebeğinizin sağlığının iyi olduğundan emin olmak için durumunuzu yakından takip edilecektir.
Gebelikte plasenta ile ilgili sorunlar yaşanması halinde şu tedavilere başvurulması gerekebilir:
- Daha sık ultrason veya doktor ziyareti gerçekleştirmek
- Erken doğum
- Doğumun suni olarak başlatılması
- Cinsel ilişkiden, egzersizden veya kanamaya yol açabilecek tüm aktivitelerden uzak durmak
- Yatak istirahati
- Sezaryen doğum
Plasenta (Bebeğin Eşi) Nasıl Çıkarılır?
Normal doğum yaptıysanız, plasenta vajinadan çıkacaktır. Bebeğiniz doğduktan sonra rahminizde hafif kasılmalar hissedebilirsiniz. Bu kasılmaların devam etmesi ve kanamanın azalması için doktorunuz ilaç verebilir. Aynı zamanda rahmin kasılmasını desteklemek ve plasentanın atılmasını sağlamak için karnınızın alt kısmına masaj yapılması gerekebilir.
Sezaryen doğum yapmanız halinde ise doktorunuz, ameliyat sırasında plasentayı çıkaracaktır.
Plasenta çıktıktan sonra plasentanın bütün olup olmadığı kontrol edilecektir. Rahimde herhangi bir kanama veya enfeksiyon olmasını engellemek için plasentanın bütün halinde çıktığından emin olmak gerekir.
Sonuç Olarak
Plasenta, anne karnında gelişmekte olan bebeğe oksijen ve besin sağlayan bir organdır. Ayrıca gebeliğin sağlıklı geçmesinde de önemli bir role sahiptir. Plasenta, gebelik boyunca gelişmeye ve değişmeye devam eder. Vajinal kanama, karın ağrısı veya sırt ağrısı gibi belirtileriniz olması, plasenta ile ilgili sorunlar yaşıyor olduğunuzu gösteriyor olabileceği için bu gibi durumlarda doktorunuzla acilen iletişime geçmeniz çok önemlidir.
