Normal bir adet döngüsü 28 gün olarak kabul edilmektedir. Bununla birlikte 28 günden daha kısa veya daha uzun süren adet döngülerin de normal olduğu düşünülmektedir. Adet düzensizliği ise adet kanamasının beklenmedik zamanlarda gelmesini ifade etmektedir. Adet düzensizliği, vücutta yanlış giden bir şeyler olduğuna ve altta yatan bir sağlık sorununa işaret edebilmektedir.
Adet döngülerinizin düzenli olup olmadığını bilmeniz, vücudunuzun işleyişini daha iyi anlamanız açısından önemlidir. Adet döngüleriniz her ay aynı uzunluğa sahipse düzenlidir. Ancak adet döngüleriniz her ay önemli ölçüde farklı uzunluklarda oluyorsa adet düzensizliğiniz olabilir. Adet düzensizliğiniz olduğunu düşünüyorsanız, düzensizliğe neden olan faktörlerin araştırılması için doktorunuzu ziyaret etmelisiniz.
Adet düzensizliğinin ne olduğunu, nedenlerini, neler yapabileceğinizi ve adet düzensizliğine dair merak ettiğiniz her şeyi bu yazıda okuyabilirsiniz.
Adet Düzensizliği Nedir?
Normal bir adet döngüsünün 28 gün sürdüğü kabul edilmekle birlikte 21 gün ila 35 gün süren adet döngüleri de normaldir. Hormon seviyelerinde değişiklikler, stres, sağlık sorunları ve ilaç kullanımı gibi pek çok faktörler, adet düzeninin etkilenmesine yol açabilmektedir.
Adet döngüsü, her ay biraz değişiklik gösterdiği durumlarda dahi düzenli kabul edilmektedir. Adet düzensizliğini gösteren durumlar ise şu şekildedir:
- 21 günden kısa 35 günden uzun süren adet döngüleri
- Üst üste 2-3 ay adet görmemek
- Adet kanamasının normalden ağır ya da hafif olması
- 7 günden uzun süren adet kanaması
- Adet döngüleri arasında 9 günden fazla fark olması (Örneğin, bir döngü 28 gün sürerken sonrakinin 37 gün ve bir sonrakinin ise 29 gün sürmesi)
- Adet döneminde şiddetli ağrı, sancı, mide bulantısı veya kusma
- Adet dönemleri arasında, menopoz sonrası veya cinsel ilişki sonrası kanama veya lekelenme
- Adet döneminde bir saat içerisinde birden fazla ped ya da tampon kullanma ihtiyacı
Adet döngülerinin her zaman beklendiği gibi olmaması normaldir. Yani bir ay adet döngünüzün daha uzun veya daha kısa sürmesi veya adet kanamanızın daha ağır veya daha hafif olması beklenen bir durumdur. Bu nedenle adet döngünüzde değişiklikler meydana gelebilir ve adet kanamanız her ay beklediğiniz gün başlamayabilir.
Adet Düzensizliği Nedenleri
Adet düzensizliğinin pek çok nedeni olabilir. Stresten kullanılan ilaçlara ve çeşitli rahatsızlıklara kadar pek çok faktör, adet düzensizliğine yol açabilir.
Adet düzensizliğine ve adet gecikmesine neden olabilen sağlık sorunlarından bazıları şunlardır:
Endometriozis
Endometriozis, rahim içine ait dokunun rahim dışında büyümesiyle meydana gelir. Bu doku genelde yumurtalıklara veya fallop tüplerine tutunur. Endometriozis, adet dışı kanamaya, sancıya ve adet öncesinde veya sonrasında şiddetli ağrıya neden olabilir.
Pelvik inflamatuar hastalık
Pelvik inflamatuar hastalık, kadın üreme sistemini etkileyen bakteriyel bir enfeksiyondur. Genelde cinsel yolla bulaşan hastalıkların tedavi edilmemesi nedeniyle görülen bu hastalık, vajinaya bakterilerin girmesi ve rahme ve üst genital sisteme ulaşmasıyla meydana gelir. Hastalığın belirtileri arasında kötü kokulu yoğun vajinal akıntı, adet düzensizliği ve pelvik ağrı bulunmaktadır.
Polikistik over sendromu (PKOS)
PKOS, yumurtalıkların fazla miktarda androjen hormonu salgılamasıdır. Bu hormon, yumurtlamayı engelleyerek veya geciktirerek adet düzensizliğine neden olabilir. Hatta PKOS’u olan kadınlarda adet görme tamamen son bulabilir.
Erken yumurtalık yetmezliği
Erken yumurtalık yetmezliği, yumurtalıkların gerektiği gibi çalışmaması durumunda 40 yaşın altındaki kadınlarda görülür. Bu sorun, adet gecikmesine veya adet düzensizliğine neden olabilir. Kanser tedavisi veya bazı otomimmün hastalıklar, erken yumurtalık yetmezliğine yol açabilir.
Tiroit veya hipofiz bezi bozuklukları
Hipotiroidi, hipertiroidi veya diğer tiroit sorunlarının yanı sıra hipofiz beziyle ilgili sorunlar, hormonların etkilenmesine yol açabilir. Bu da adet düzensizliğine neden olabilir.
Kanama bozuklukları
Kanama veya kanın pıhtılaşması ile ilgili sorunlar, adet kanamasının şiddetli olmasına yol açabilir.
Rahim veya yumurtalık kanseri
Bazı kanser türleri, adet döngüsünün etkilenmesine neden olabilir. Bu durumda kanama her zamankinden daha şiddetli olabilir veya adet gecikmesi görülebilir.
Günlük rutindeki değişiklikler de adet düzensizliğine yol açabilir. Adet düzensizliğine neden olabilen bu faktörlerden bazıları şu şekildedir:
- Stres
- Önemli ölçüde kilo vermek ya da almak
- Vücut yağının çok fazla azalmasına neden olacak şekilde egzersiz yapmak
- Virüsler veya diğer hastalıklar
Bazı ilaçlar, gebelik komplikasyonları ve emzirme de adet düzensizliğine neden olabilir. Adet düzensizliğine neden olabilen diğer faktörler arasında şunlar bulunmaktadır:
Doğum kontrol hapları
Doğum kontrol hapları, hormonlar sayesinde yumurtlamayı engelleyerek ve/veya spermin yumurtaya ulaşmasını önleyerek çalışır. Doğum kontrol hapı kullanmaya başlamak veya kullanmayı bırakmak, adet döngüsünün etkilenmesine neden olabilir.
İlaçlar
Bazı ilaçlar, adet döngüsünde değişikliklere yol açabilir. Steroidlerin veya kan sulandırıcı ilaçların, adet düzensizliklerine yol açabileceği bilinmektedir.
Düşük veya dış gebelik
Düşük, fetüsün anne karnında kaybedilmesiyken dış gebelik ise döllenen yumurtanın rahim dışında tutunmasıdır. Bu komplikasyonlar, adet döngüsünün bozulmasına neden olabilir.
Ameliyat veya tıkanıklık
Rahimdeki, yumurtalıklardaki veya fallop tüplerindeki tıkanıklıklar veya geçmişte geçirilen ameliyatlar, adet düzensizlerine yol açabilir.
Adet Düzensizliği için Ne Yapılmalı?
Adet düzensizliği tedavisi için izlenecek yol, adet döngülerinin düzensiz olmasına neden olan faktörlere göre belirlenmelidir. Bu nedenle adet düzensizliğiniz varsa doktorunuzu ziyaret etmeli ve gerekli tetkikleri yaptırmalısınız.
Adet düzensizliğinde altta yatan nedenlere bağlı olarak ilaç kullanılması gerekebilmektedir. Adet düzensizliği tedavisinde en sık başvurulan ilaçlar şunlardır:
Hormonlu doğum kontrol yöntemleri
Adet düzensizliği veya şiddetli adet kanamasının nedeni PKOS, rahim miyomları, endometriozis veya hormonlarla ilgili başka sorunlar ise hormonlu doğum kontrol yöntemlerine başvurmak gerekebilir. Hormonlu doğum kontrol yöntemleri ile adet döngüleri daha düzenli hale getirilebilir. Hormonlu doğum kontrol yöntemi olarak doğum kontrol hapları, doğum kontrol iğnesi veya hormonlu spiral kullanılabilir.
Traneksamik asit
Şiddetli adet kanaması söz konusuysa traneksamik asit içeren ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar, kanamayı kontrol altına almak için adet kanamasının başlangıcında bir adet olacak şekilde alınabilir.
Hormon tedavisi
Adet düzensizliğinin nedeni perimenopoz ise hormon tedavisine başvurulabilir. Hormon tedavisi ile vajinal kuruluk ve sıcak basması gibi belirtilerin tedavisi de mümkün olabilir.
Antibiyotik
Adet düzensizliğinin nedeni bakteriyel enfeksiyon ise antibiyotik tedavisi gerekebilir.
GnRH agonistleri
GnRH agonistleri, rahim miyomlarını ve yoğun adet kanamasını kontrol altına almak için kullanılabilir. Bununla birlikte bu ilaçlar, adet kanamalarının geçici olarak durmasına yol açabilir.
Adet düzensizliğinin nedeni, ameliyatla düzeltilmesi gereken bir sorunsa yaşınız ve gelecekte bebek sahibi olmak isteyip istemediğiniz gibi faktörlere bağlı olarak ameliyat olmanız gerekebilir. Adet düzensizliğinde başvurulabilen ameliyatlar şunlardır:
Endometriyal ablasyon
Endometriyal ablasyon, rahim içi tabakanın sıcak, soğuk veya daha farklı türde bir enerji kullanılarak yok edilmesidir. Bu sayede adet kanamasının daha az olması sağlanabilir. İleride bebek sahibi olmak isteyen kadınlara bu prosedür önerilmemektedir.
Miyomektomi
Rahimdeki miyomlar, miyomektomi ile ortadan kaldırılarak düzensiz kanamaların önüne geçilebilir.
Uterin arter embolizasyonu
Uterin arter embolizasyonu ile rahme giden kan akışı kesilerek rahim miyomlarının gelişimi engellenebilir.
Histerektomi
Endometriyal dokunun pelvis ya da karında büyümesi halinde ameliyat gerekli olabilir. Histerektomi, rahmin çok fazla zarar gördüğü durumlarda son seçenek olarak gerekli olabilir.
Adet Düzensizliği ve İlişki Sonrası Kanama
Cinsel ilişki sırasında veya sonrasında kanama olması, ortada daima bir sorun olduğu anlamına gelmemektedir. Kadınların bir kısmında adet döneminden bağımsız olarak ilişki sonrası kanama görülebilmektedir.
Cinsel ilişki sonrası kanama genellikle ciddi bir sorundan kaynaklanmamakla birlikte bazen altta yatan sağlık sorunları, kanamaya yol açabilmektedir. Adet düzensizliği ve ilişki sonrası kanamanın birlikte görülmesi halinde pelvik inflamatuar hastalık söz konusu olabilir. Cinsel yolla bulaşan hastalıkların ilerlemesi nedeniyle görülen pelvik inflamatuar hastalık, cinsel ilişki sonrası dahil olmak üzere adet dönemi dışı kanamaya neden olabilir.
İlişki sonrası kanamaya neden olabilen sorunlardan bir diğeri ise endometriozistir. Adet dönemi dışında kanamaya neden olabilen endometriozis, cinsel ilişki sırasında ağrı veya kanamaya neden olabilir. Özellikle misyoner gibi pozisyonlarda vajinaya baskı olması, ağrının daha kötü hale gelmesine yol açabilir.
Adet döneminde olmadığınız halde cinsel ilişki sırasında veya sonrasında kanamanız oluyorsa her ihtimale karşı doktorunuzu ziyaret etmeniz gerekir. Bu sayede ortada ciddi bir sorun varsa teşhis edilebilir ve gerekli tedavi planı oluşturulabilir.
Adet Düzensizliği Gebeliği Engeller mi?
Adet düzensizliğiniz varsa gebe kalmanız mümkün olsa da zor olabilir. Adet döngülerinizin uzunluğu değişiyorsa ne zaman yumurtladığınızı anlayamayabilirsiniz. Yumurtlama öncesinde, sırasında ve sonrasında ilişkiye girmek, gebe kalma ihtimalini arttırdığı için bu dönemin ne zaman olduğunu anlayamadığınızda ne zaman ilişkiye girmeniz gerektiğini planlamakta zorlanabilirsiniz.
Adet düzensizliği halinde gebe kalmak imkansız olmasa da altta yatan bazı sağlık sorunları, yumurtlamayı etkileyebilmekte ve gebe kalmayı zorlaştırabilmektedir. Örneğin, polikistik over sendromu nedeniyle yumurtlamıyor ve düzenli olarak adet görmüyor olabilirsiniz. Bu durumda yardım almadan gebe kalmanız zor olacaktır.
Perimenopoz da adet düzensizliğinin yanı sıra gebe kalmada zorluğa neden olabilir. Perimenopozda gebe kalmak mümkün olsa da yumurtlama düzenli olarak gerçekleşmediği için adet düzensizliği olabilir ve gebe kalmak zor olabilir.
Kilo ve stres gibi faktörler de adet düzensizliğiyle birlikte yumurtlama sorunlarına neden olarak gebe kalmayı zorlaştırabilir. Aşırı kilolu ya da zayıf olmak veya yoğun strese maruz kalmak, hormonları etkileyebileceği için üreme sistemiyle ilgili sorunlara neden olabilir.
Sonuç Olarak
Adet düzensizliğine neden olan pek çok faktör olabilir. Bu nedenle adet dönemlerinizle ilgili sorunlar yaşıyorsanız, doktorunuzu ziyaret etmelisiniz. Adet düzensizliği genelde ciddi sorunlardan kaynaklanmamakta ve ilaçla tedavi edilebilmektedir. Bu nedenle yaşadığınız belirtileri not almayı ve ihtiyaç duyduğunuzda doktorunuzla iletişime geçmeyi ihmal etmeyin.
