Adet görememe veya amenore, kadının üreme çağı boyunca adet görmemesini ifade etmektedir. Adet görememe, hastalık değildir ve kişinin kısır olduğu anlamına gelmemektedir. Bununla birlikte altta yatan bir soruna işaret ediyor olabileceği için adet görememeye neden olan faktörlerin tespit edilmesi önemlidir.
Primer amenore, kişinin 15 yaşına kadar adet görmemesidir. Primer amenore genelde hormonal nedenlerden dolayı görülmekle birlikte anatomik sorunlar da primer amenoreye neden olabilmektedir.
Sekonder amenore ise geçmişte adet görmesine rağmen üst üste üç veya daha fazla ay adet göremeyen kişilerde görülmektedir. Sekoner amenore nedenleri arasında gebelik, stres ve çeşitli hastalıklar bulunabilmektedir.
Adet Görememe (Amenore) Neden Olur?
Adet görememe, çeşitli nedenlerden dolayı görülebilmektedir. Bu nedenlerden bazıları normal olmakla birlikte bazıları altta yatan bir hastalığa işaret ediyor veya kullanılan bir ilacın yan etkisi olarak ortaya çıkıyor olabilir.
Adet görememeye neden olan faktörlerden bazıları şunlardır:
Doğal nedenler
Bazı doğal nedenler adet görememeye neden olabilmektedir. Adet görememeye yol açan doğal nedenler şu şekildedir:
- Gebelik
- Emzirme
- Menopoz
- Doğum kontrol yöntemleri
Doğum kontrol hapı kullanan bazı kadınlar adet göremeyebilir. Hatta doğum kontrol hapı kullanmayı bıraktıktan sonra yumurtlamanın normale dönmesi ve düzenli olarak adet görmek için belli bir süre geçmesi gerekebilir. Doğum kontrol haplarının yanı sıra iğneler ve hormonlu spiraller de adet görememeye yol açabilir.
İlaçlar
Bazı ilaçlar adet görememeye neden olabilmektedir. Adet görememeye yol açan ilaçlardan bazıları şu şekildedir:
- Antipsikotikler
- Kemoterapi ilaçları
- Antidepresanlar
- Yüksek tansiyon ilaçları
- Alerji ilaçları
Yaşam tarzında değişiklikler
Yaşam tarzında yaşanan bazı değişiklikler, adet görememeye neden olabilir:
- Vücut ağırlığının azalması: Vücut ağırlığının normalin altına düşmesi, hormonları etkileyerek yumurtlamanın durmasına yol açabilir. Anoreksiya gibi yeme bozukluğu olan kadınlarda hormonal değişikliklere bağlı olarak adet görememe gibi sorunlar ortaya çıkabilir.
- Aşırı egzersiz: Aşırı egzersiz yapan kadınların adet döngülerinde değişiklikler meydana gelebilir. Aşırı egzersiz nedeniyle adet görememenin nedenleri arasında vücut yağının düşük olması, stres ve fazla enerji harcama yer alabilir.
- Stres: Stres, hipotalamusun fonksiyonlarını geçici olarak etkileyebilir. Hipotalamus, adet döngüsünü düzenleyen hormonların üretiminden sorumlu olduğu için yumurtlama ve adet görmede sorunlar ortaya çıkabilir. Stresin azalmasıyla birlikte bu sorunlar ortadan kalkabilir.
Hormonal dengesizlikler
Bazı sağlık sorunları, hormonal dengesizliklere yol açarak adet görememeye neden olabilir:
- Polikistik over sendromu (PKOS): PKOS’ta görülen hormonal sorunlar, adet döngüsünde sorunlara yol açarak adet görmemeye neden olabilir.
- Tiroit bozuklukları: Hipertiroidi veya hipotiroidi gibi sağlık sorunları, adet görememe dahil olmak üzere adet ile ilgili çeşitli sorunlara yol açabilir.
- Hipofiz bezi tümörü: Hipofiz bezindeki iyi huylu tümörler, adet döngüsünü düzenleyen hormonlarda sorunlara neden olabilir.
- Erken menopoz: Menopoz genellikle 50 yaş civarı başlamakla birlikte bazı kadınlarda yumurtalık rezervinin erken tükenmesiyle birlikte erken menopoz görülebilir ve adet görememe meydana gelebilir.
Yapısal sorunlar
Cinsel organlarla ilgili yapısal sorunlar da adet görememeye neden olabilir:
- Rahim içinde hasar: Asherman sendromu gibi rahim içinde yapışıklığa neden olan sorunlar, rahim içi tabakanın adet döngüsü sırasında normal şekilde kalınlaşmasını ve adet kanaması ile atılmasını engelleyebilir.
- Üreme organlarında eksiklik: Fetal gelişim sırasında bazen rahim, rahim ağzı ve vajina gibi üreme organlarda eksiklikler olabilir. Üreme organlarında eksiklik olması halinde adet dönemlerinin düzenli olması pek mümkün olmayacaktır.
- Vajinada yapısal anormallikler: Vajinadaki bir tıkanıklık, adet kanamasının dışarı çıkmasını engelleyebilir. Bu durumda gözle görülür bir adet kanaması olmayacaktır.
Adet Görememe (Amenore) Belirtileri
Adet görememeye bağlı olarak vücutta başka belirtiler ortaya çıkabilir. Bu belirtilerden bazıları şu şekildedir:
- Meme ucundan süt şeklinde akıntı gelmesi
- Saç dökülmesi
- Baş ağrısı
- Görmede değişiklikler
- Yüz kıllarında artış
Primer amenore söz konusuysa meme gelişiminde eksiklik de görülebilir.
Adet Görememe (Amenore) Tedavisi
Adet görememe bir hastalık değil, belirtidir. Bu nedenle adet görememeye neden olan faktör tespit edildikten sonra tedavi gerçekleştirilebilmektedir.
Primer amenorede kişi, 15 yaşına kadar adet görmediği için kişinin aile üyeleri hakkında bilgi edinilmesi ve gerekli testlerin yapılması gerekecektir. Yapılan testler sonucu genetik ya da fiziksel sorunlar olduğu görülürse ameliyat gerekli olabilir.
Sekonder amenorede adet görememe sonradan başladığı için adet görememeye neden olan sorunlar tespit edilecek ve buna göre bir tedavi belirlenecektir. Sekonder amenorede uygulanacak tedaviler şunlar olabilir:
- Yaşam tarzı değişiklikleri: Adet döngüsünün düzenli olması için egzersiz planında veya beslenme düzeninde değişiklikler yapılabilir.
- Stres: Duygusal stres söz konusuysa psikolojik danışmanlık alınması gerekebilir.
- Aşırı kilo verme: Aşırı kilo vermenin çeşitli nedenleri olabilir. Sorunun nedeni yeme bozukluğu ise bir diyetisyen ve psikiyatrist eşliğinde tedavi sağlanabilir. Bunun yanı sıra bazı sağlık sorunları da kilo vermeye neden olabilir. Bu durumda sağlık sorununun tespit edilmesi ve gerekli tedavinin gerçekleştirilmesi gerekir.
- Tiroit sorunları: Adet görememenin nedeni tiroit sorunlarıysa ilaç tedavisi ile bu sorunlar giderilerek tekrar adet görülebilir.
- Polikistik over sendromu (PKOS): PKOS tedavisinde farklı tedaviler uygulanabilir. PKOS nedeniyle aşırı kilo alma meydana geldiyse kilo verilmesi önerilebilir.
- Erken yumurtalık yetmezliği: Hormon replasman tedavisi ile tekrar adet görmeye başlanabilir.
- Menopoz: Menopoz genellikle 50 yaşlarında başlamakla birlikte bazı kadınlarda 40’lı yaşlarda görülebilmektedir. Menopoz, kemik erimesi riskini beraberinde getirdiği için bu komplikasyonun önüne geçmek için tedavi uygulanması gerekebilir.
Adet Görememe (Amenore) Baş Ağrısı Yapar mı?
Adet görememe veya adet gecikmesi genelde gebelikte ve menopoz öncesi görülmekte ve her iki durumda da baş ağrısına rastlanmaktadır. Bununla birlikte adet döngüsündeki değişikliklerin nedeninin hormonal bozukluklar veya stres olması halinde de baş ağrısı görülebilmektedir.
Menopoza geçiş süreci olan perimenopoz sırasında adet görememenin yanı sıra baş ağrısı görülebilmesinin nedeni, hormonlarda yaşanan düşüşlerin ve yükselişlerin dengesiz olması nedeniyle gerçekleşmektedir. Bazen bu ağrılar menopozda da devam edebilmekte veya menopozda uygulanan hormon replasman tedavisi nedeniyle ağrılar artabilmektedir.
Adet görememeye eşlik eden baş ağrısı, gebelik belirtisi olarak da ortaya çıkıyor olabilir. Gebelikte baş ağrısı görülmesinin nedeni, gebelik sırasında değişen hormonlardan kaynaklanmaktadır. Vücudun değişmekte olan hormonlara uyum sağlayamadığı ilk dönemlerde baş ağrısı sıklıkla karşılaşılan bir durumdur.
Adet görememe ve baş ağrısı, menopoz ve gebelik gibi süreçler nedeniyle ortaya çıkıyor olabileceği gibi başka sorunların habercisi de olabilir. Bu nedenle yaşadığınız tüm belirtileri not almanız ve bunlar ile ilgili olarak doktorunuzla görüşmeniz önemlidir.
Ne Zaman Doktora Gitmek Gerekir?
Üst üste üç ay adet görmediyseniz doktorunuzu ziyaret etmeniz gerekir. Ayrıca aşağıdaki belirtileri yaşamanız halinde de doktorunuzu ziyaret etmeniz önemlidir:
- Denge, koordinasyon veya görmeyle ilgili sorunlar
- Doğum yapmamış olunmasına karşın süt gelmesi
- Vücut kıllarında aşırı artış
- 15 yaşından büyük olup hiç adet görmemiş olmak
Sonuç Olarak
15 yaşından büyükseniz ve daha önce hiç adet görmediyseniz veya daha önce düzenli olarak adet görmenize rağmen artık adet görmüyorsanız, doktorunuzu ziyaret etmeniz gerekir. Adet görememe genellikle tedavi edilebilir bir sağlık sorununun belirtisi olarak ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle üç ay veya daha uzun süredir adet göremiyorsanız, buna neyin neden olduğunu öğrenmek için doktora gitmelisiniz.
