Menopoz, 12 ay üst üste hiç adet görülmemesiyle birlikte başlayan bir dönemdir. Genellikle 45 ila 55 yaşları arasında başlayan menopoz ile birlikte kadının doğurganlık çağı sona ermektedir.
Menopoz, sıcak basması ve gece terlemesi gibi rahatsız edici belirtilere neden olabilmekle birlikte çoğu durumda herhangi bir tedavi gerektirmemektedir. Bununla birlikte rahatsız olduğunuz belirtiler için doktorunuzu ziyaret edebilir ve tedavi seçenekleriniz hakkında konuşabilirsiniz.
Menopozun nasıl bir süreç olduğunu, belirtilerini, uygulanabilecek tedavileri ve menopoza dair merak ettiğiniz diğer şeyleri bu yazıda okuyabilirsiniz.
Menopoz Nedir?
Menopoz, yaşlanmanın doğal bir parçasıdır. Yaşın ilerlemesiyle birlikte üreme döngüsü yavaşlamaya ve durmak için hazırlanmaya başlar. Bu döngü, ergenlik döneminden beri devam etmekte olan bir döngüdür
Menopozun yaklaşmasıyla birlikte yumurtalıklar daha az östrojen üretmeye başlar. Östrojenin azalmasıyla adet döneminde değişiklikler olur. Adet dönemleri daha düzensiz hale gelir ve ardından adet görme son bulur.
Menopozla birlikte adet dönemi dışında da değişiklikler yaşanır. Vücudun değişen hormon seviyelerine uyum sağlamaya çalışmasıyla birlikte perimenopoz, menopoz ve postmenopoz döneminde çeşitli belirtiler ortaya çıkar.
Menopoz Nasıl Teşhis Edilir?
Menopoz teşhisi için belirtilere dikkat etmek genellikle yeterli olmaktadır. Bu nedenle adet düzensizliği ve sıcak basması gibi belirtileriniz varsa doktorunuzu ziyaret etmeniz önemlidir.
Menopoz teşhisi için genelde test yapılmasına gerek duyulmamakla birlikte bazı durumlarda şu testlerin yapılması gerekli olabilir:
- Folikül uyarıcı hormon (FSH) ve östrojen testi: Menopoz ile birlikte FSH’de artış, östrojende ise azalış olur.
- Tiroit uyarıcı hormon (TSH): Hipotiroidi, menopoza benzer belirtilere yol açabileceği için TSH seviyelerinin ölçülmesi gerekebilir.
Menopoz Belirtileri
Menopoz belirtileri her kadında farklıdır. Belirtiler genellikle menopozun aniden başlaması halinde şiddetli olmaktadır. Bunun yanı sıra yumurtalıkların sağlığı, kanser ve histerektomi veya sigara içme gibi alışkanlıklar halinde de menopoz belirtilerinin şiddetinde ve süresinde artış görülebilmektedir.
Adet dönemleriyle ilgili yaşanan değişiklikler haricinde perimenopoz, menopoz ve postmenopoz dönemlerindeki belirtiler genellikle aynıdır. Perimenopozun başlarında ortaya çıkan belirtiler çoğunlukla şunlar olmaktadır:
- Daha az sıklıkta adet görme
- Normalden daha ağır ya da daha hafif adet dönemleri
- Sıcak basması, gece terlemesi ve kızarma gibi belirtiler
Menopozla birlikte ortaya çıkabilen diğer belirtiler şu şekildedir:
- Uykusuzluk
- Vajinal kuruluk
- Kilo artışı
- Depresyon
- Kaygı
- Odaklanmada zorluk
- Hafıza sorunları
- Cinsel istekte azalma
- Ağızda, gözlerde ve ciltte kuruluk
- Göğüslerde hassasiyet
- Baş ağrıları
- Kalp atış hızında artış
- İdrar yolu enfeksiyonları
- Kas kitlesinde azalma
- Eklemlerde ağrı
- Kemik kitlesinde azalma
- Göğüslerde küçülme
- Saç dökülmesi
- Vücudun bazı bölgelerinde tüylenmede artış
Menopoz Komplikasyonları
Menopozla birlikte bazı sağlık sorunları riskinde artış görülebilir. Bu sağlık sorunlarından bazıları şunlardır:
Kalp-damar hastalıkları
Östrojen seviyesinin azalmasıyla birlikte kalp-damar hastalıkları riskinde artış olur. Bu nedenle düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek ve normal kiloda olmak önemlidir. Ayrıca kolesterol ve tansiyon seviyeleriniz yüksekse neler yapabileceğiniz hakkında doktorunuzla konuşmanız gerekir.
Kemik erimesi
Kemik erimesi, kemiklerin daha kırılgan ve güçsüz hale gelmesine neden olur. Menopozun ilk yıllarında kemik yoğunluğunun hızlı bir şekilde azalmasıyla kemik erimesi riski artar.
İdrar kaçırma
Menopozla birlikte vajina ve üretradaki dokuların elastikiyetini kaybetmesi, sık ve ani idrar yapma isteğine yol açarak idrar kaçırmaya neden olabilir. Ayrıca idrar yolu enfeksiyonları da daha sık görülebilir. Kegel egzersizleri ve topikal östrojen tedavisi ile idrar kaçırmanın önüne geçmek mümkün olabilir.
Cinsel işlev
Menopozda vajinal kuruluk sonucu cinsel ilişki ağrılı olabilir. Ayrıca cinsel istekte azaltma görülebilir. Su bazlı kayganlaştırıcılar ve vajinal östrojen tedavisi ile bu sorunların üstesinden gelmek mümkün olabilir.
Kilo artışı
Menopoza geçiş sürecinde ve menopoz sonrası dönemde metabolizmanın yavaşlamasıyla kilo artışı görülebilir. Kilo artışını engellemek için daha az yemek ve daha fazla egzersiz yapmak gerekebilir.
Menopoz Ne Kadar Sürer?
Kadınların pek çoğu son adetini görmeden yaklaşık dört yıl önce menopoz belirtileri yaşamaya başlamaktadır. Kadınların çok az bir kısmında ise belirtiler, menopoz gerçek anlamda başlamadan yaklaşık on yıl önce görülmeye başlayabilir.
Menopoz yaşının ortalama olarak 51 olduğu kabul edilmektedir. Bununla birlikte menopoz yaşını etkileyen pek çok faktör olduğu için menopoz yaşı her kadında farklı olabilmektedir.
Menopoz öncesi görülen ve perimenopoz adı verilen geçiş süreci, birkaç ay ila birkaç yıl sürebilmektedir. Pek çok kadın 40’lı yaşlarının ortalarından itibaren perimenopoza girse de bazı kadınlarda bu süreç görülmemekte ve doğrudan menopoza geçilmektedir.
Menopoz Tedavisi
Menopoz, tedavi edilmesi gereken bir süreç değildir. Bununla birlikte menopoz sürecinde yaşadığınız rahatsız edici belirtiler varsa bunların hayatınız üzerindeki etkilerini azaltmak için doktorunuzla tedavi seçenekleriniz hakkında konuşabilirsiniz.
Menopoz sırasında vücutta üretilen hormonlarda önemli azalmalar meydana gelmektedir. Bunun sonucunda sıcak basması ve vajinal kuruluk gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Bu belirtileri gidermek için hormon tedavisi görmeniz gerekebilir. Menopozda görebileceğiniz hormon tedavileri şu şekildedir:
Östrojen tedavisi
Östrojen tedavisinde düşük dozda östrojen takviyesi kullanılır. Hap, krem ve jel gibi çeşitli formlarda kullanılabilen östrojen hormonu her kadın için uygun olmayabilir.
Östrojen ve progesteron tedavisi
Bu tedavide hem östrojen hem de progesteron kullanılır. Yalnızca östrojenin kullanıldığı hormon tedavisine göre daha çok tercih edilen bir tedavidir.
Hormon tedavisinin bazı riskleri olabileceği için bu riskleri doktorunuzla önceden konuşmanız gerekir. Hormon tedavisinin neden olabileceği sağlık sorunları şu şekildedir:
- Endometriyal kanser
- Safra taşı ve safra bezi sorunları
- Kan pıhtılaşması
- Derin ven trombozu
- Pulmoner emboli
- Felç
Hormon tedavisi hem avantajları hem de dezavantajları bulunan bir tedavi olduğu için öncesinde doktorunuzla detaylı bir şekilde konuşmanız ve kararınızı iyice düşünerek vermeniz önemlidir.
Menopoz belirtilerinin tedavisi için hormon kullanımı dışında başka yöntemler de bulunmaktadır. Doktorunuz, yaşadığınız rahatsız edici belirtilerin kontrol altına alınması için şunları tavsiye edebilir:
Beslenme düzeninde değişiklik
Beslenme düzeninizde değişiklik yapmanız, menopoz belirtilerinizin azalmasını sağlayabilir. Örneğin, sıcak basmalarını azaltmak için kafein tüketiminizi azaltabilir ve baharatlı yiyecekler tüketmeyi bırakabilirsiniz. Ayrıca beslenme düzeninize doğal olarak östrojen içeren yiyecekler eklemeyi deneyebilirsiniz.
Sıcak basmalarını tetikleyen faktörlerden kaçınma
Bazı alışkanlıkların sıcak basmalarını tetikleme ihtimali bulunmaktadır. Bu nedenle tetikleyicileri belirleyerek ve bunlardan uzak durarak sıcak basmalarını azaltabilirsiniz. Bunun için geceleri yatak odanızı serin tutabilir, ince kıyafetler giyebilir ve sigarayı bırakabilirsiniz. Kilo verme de sıcak basmalarını azaltmaya katkıda bulunabilir.
Egzersiz
Sıcak basmalarıyla birlikte egzersiz yapmak zor olabilse de egzersiz, menopoz belirtilerini azaltmada etkilidir. Özellikle uykusuzluk sorunu olan kadınlar egzersizden fayda görebilir. Yoga gibi rahatlatıcı egzersizler ise ruh halini desteklemeye ve kaygıyı azaltmaya yardımcı olabilir.
Reçeteli ilaç kullanımı
Doğum kontrol ilaçları veya antidepresanlar ile ruh halinde değişiklikler ve sıcak basması gibi belirtileri azaltmak mümkün olabilir. Başka ilaçlarla diğer menopoz belirtilerinin azaltılması da mümkün olabilir.
Menopoz ve Cinsellik
Menopoz ile birlikte vücutta daha az östrojen üretilmeye başlar. Bu da cinsel yaşamın etkilenmesine neden olabilir. Menopoza girilmesiyle cinsel uyarılma daha zor gerçekleşebilir.
Menopoz nedeniyle vücutta gerçekleşen değişimlerin yanı sıra duygusal değişimler de cinsel istekte azalmaya yol açabilir. Cinsel istekte azalmaya neden olabilen diğer faktörler şu şekildedir:,
- Mesane kontrolüyle ilgili sorunlar
- Uyku sorunları
- Stres, kaygı ve depresyon
- Diğer sağlık sorunları
Yaşanan tüm bu sorunlar, yaşamı etkileyebilir ve romantik ilişkilerde gerilime neden olabilir. Menopozda östrojen üretiminin azalmasıyla vajinaya giden kan akışında azalma olmasıyla vajinal kuruluk görülebilir. Bu da cinsel ilişkinin ağrılı olmasına yol açabilir.
Menopozla birlikte cinsel yaşamınızda farklılıklar görmeye başladıysanız, bunları doktorunuzla konuşmaktan çekinmeyin. Doktorunuz, yaşadığınız sorunlar hakkında yardımcı olacak ve tedavi seçenekleri hakkında bilgi verecektir.
Sonuç Olarak
Menopoz, doğal bir süreçtir ve kadının doğurgan olduğu yılların sonuna geldiğini göstermektedir. Ortalama menopoz yaşı 51 olmakla birlikte bazı faktörler, menopozun daha erken yaşlarda başlamasına neden olabilir.
Menopoz belirtileri genelde menopozdan birkaç yıl önce görülmeye başlamaktadır. En sık görülen belirtiler arasında sıcak basması, gece terlemesi ve yüz kızarıklığı bulunmaktadır.
Menopoz, tedavi gerektiren bir süreç olmamakla birlikte yaşam kalitenizi etkileyen belirtiler yaşamanız halinde doktorunuzla konuşarak hormon tedavisi gibi tedavilere başvurabilirsiniz. Bunun yanı sıra yaşam tarzınızda ufak değişiklikler yapmanız da belirtilerinizi hafifletmenize yardımcı olabilir.
