Tüp bebek tedavisi, doğal yolla bebek sahibi olamayan çiftlere yardımcı olan tedavilerden bir tanesidir. Tüp bebek tedavisi, birden fazla aşamadan oluştuğu için tedavi planı oluşturulmadan önce çiftlere gerekli testlerin yapılarak kişiye özel bir tedavi hazırlamak önemlidir.
Tüp bebek tedavisi, karmaşık bir süreç olduğu için tedavinin başarısını etkileyen çeşitli etkenler bulunmaktadır. Bu nedenle tüp bebek tedavisi öncesi yapılan testler hem çiftin tüp bebek tedavisine uygun olup olmadığı hem de tüp bebek tedavisinin yanı sıra başka prosedürlere ihtiyaç duyulup duyulmadığı konusunda yardımcı olmaktadır.
Tüp bebek tedavisinden önce yapılan testler ile düşük, embriyoda anormallikler veya sağlıklı bir gebeliğe engel olabilecek etkenler değerlendirilerek tedavinin başarı şansının arttırılması mümkündür. Tüp bebek tedavisi öncesi istenen testlerin ne olduklarını ve testlerden elde edilen sonuçların tedavinin başarısını nasıl etkileyebileceğine dair merak ettiklerinizi bu yazıda okuyabilirsiniz.
Tüp Bebek Öncesi Yapılan Testler
Tüp bebek tedavisine başlamadan önce her hastanın detaylı bir şekilde değerlendirilmesi gerekir. Bu sayede tüp bebek tedavisinin başarı şansı arttırılabilmektedir ve gebeliğin sağlıklı bir şekilde geçme ihtimali daha yüksek olmaktadır.
Tüp bebek tedavisi öncesi çiftlerin genel sağlıklarının iyi olması ve sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıklarına sahip olmaları, tedavinin başarı şansını arttırmaya yardımcı olacaktır. Bunun yanı sıra kadının gebelik öncesi ideal kilosunda olması da tedavinin başarı şansını arttıracak ve erken doğum ve düşük gibi komplikasyonların yaşanma ihtimalini azaltacaktır.
Tüp bebek tedavisinin başarı şansını arttırmak ve çiftlere özel tedavi planı hazırlamak için yapılan kan testleri şu şekildedir:
FSH testi
Folikül uyarıcı hormon (FSH), adet döngüsünün kontrol edilmesi ve yumurtalıklardaki foliküllerin gelişmesi açısından önemlidir. Adet döneminin 2 ila 3. günlerinde yapılan FSH testi ile kadının yumurtalık rezervi ile yumurtalıklarının fonksiyonu değerlendirilebilmektedir. Erkeklerde ise FSH, sperm üretimi ve spermin taşınmasını düzenlediği için FSH testi ile sperm sayısı saptanabilmektedir.
Estradiol testi
Estradiol, vücutta doğal olarak üretilen östrojen hormonlarından bir tanesidir. Estradiol testi ile yumurtalıkların fonksiyonu ile yumurtaların kalitesini değerlendirmek mümkündür. Estradiol testi tıpkı FSH gibi adet döngüsünün 2 ila 3. günlerinde yapılmaktadır.
LH testi
Lüteinleştirici hormon (LH), yumurtaların gelişmesinde ve olgunlaşmasında rol oynayan bir hormondur. LH testi, adet döngüsünün başlarında yapıldığında PKOS gibi hormonal dengesizlikleri tespit etmeye yardımcı olmaktadır. Adet döngüsünün ortasında yapıldığında ise yumurtlamanın gerçekleşip gerçekleşmediği konusunda fikir sağlamaktadır. LH, sperm üretimini etkileyen bir hormondur. Bu nedenle LH testi, erkek kaynaklı kısırlığı değerlendirmek amacıyla da yapılabilmektedir.
Anti-müllerian hormon (AMH) testi
Anti-müllerian hormon (AMH), doğurganlık açısından çok önemli bir hormondur. Yumurtalıklardaki foliküllerden salgılanan bu hormon, menopoza girilene kadar üretilmektedir. AMH seviyelerinin test edilmesi, yumurtalık fonksiyonlarını ve rezervini değerlendirme açısından önemlidir. AMH seviyelerinin düşük olması, yumurtalık rezervinin az olduğunu ve bu nedenle tüp bebek tedavisinde başarı şansının daha düşük olabileceğini göstermektedir. AMH testi, adet döngüsünün herhangi bir aşamasında yapılabilmektedir.
Serum progesteron testi
Progesteron, yumurtalıkların yumurtlama sırasında ürettikleri bir hormondur. Progesteron, rahim içi tabakayı olası bir gebeliğe hazırlamaya yardımcı olmaktadır. Serum progesteron testi ile yumurtlamanın gerçekleşip gerçekleşmediğini belirlemek mümkün olabilmektedir. Progesteron, adet döngüsünün sonlarına doğru arttığı için serum progesteron testi, adet döngüsünde luteal faz sırasında yapılmaktadır.
Prolaktin testi
Prolaktin, hipofiz bezi tarafından üretilen bir hormondur ve süt üretiminde rol oynamaktadır. Prolaktin testi ile kadınlarda doğurganlık değerlendirmesi yapılabilmektedir. Prolaktin testi, erkeklerde ise cinsel istek olmaması, erekte olmakta zorlanılması ve hipofiz beziyle ilgili sorunlar olması halinde yapılabilmektedir.
Androjen testi
Androjen hormonlarından biri olan testosteron, hem kadının hem de erkeğin cinsel fonksiyonu açısından önemlidir. Androjen testi ile kadınlarda PKOS gibi sağlık sorunları tespit edilebilmektedir. Erkeklerde ise düşük cinsel istek, erekte olamama ya da kısırlık gibi durumlarda androjen testi yapılabilmektedir.
Kadın doğurganlığının kapsamlı bir şekilde değerlendirilebilmesi için kan testlerinin yanı sıra başka testler yapılması da gerekebilir. Tüp bebek tedavisi öncesi kadınların yaptırması gerekebilen testlerden bazıları şunlardır:
Ultrason
Adet döngüsü içerisinde yumurtlama dönemi yaklaştığında ultrason ile rahim içi tabaka kontrol edilebilir. Aynı zamanda rahim, rahim ağzı ve yumurtalıklar da kontrol edilebilir.
Rahim filmi
Rahim filmi, rahim ve fallop tüplerinin kontrol edilmesi için yapılmaktadır. Rahim filmi sırasında az miktarda sıvı, rahme ve fallop tüplerine enjekte edilmektedir. Boya içeren bu sıvının rahme ve fallop tüplerine ilerlemesiyle yumurtanın rahme ilerlemesini engelleyen bir sorun olup olmadığı anlaşılabilmektedir. Rahim filmi sonucu normal geldiyse ve herhangi bir tıkanıklık söz konusu değilse çiftlerin tek tedavi seçenekleri tüp bebek olabilir.
Histereskopi
Histereskop adı verilen ince ve uzun bir aletle gerçekleştirilen histereskopi ile rahmin içi görüntülenebilir ve polipler veya miyomlar olup olmadığı kontrol edilebilir. Histereskopi sırasında var olan poliplerin ve miyomların çıkarılması da mümkün olabilir. Histereskopi genelde ultrason ile rahimde anormallikler olduğu zaman yapılmaktadır.
Tüp bebek tedavisinde erkeğin doğurganlığını değerlendirmek için kan testlerinin yanı sıra farklı testler yapılması da gerekli olabilmektedir. Erkek doğurganlığını değerlendirmek için yapılan testlerden bazıları şu şekildedir:
Sperm analizi
Sperm analizi, erkekten alınan meni örneğinin laboratuvarda incelenmesi ile gerçekleştirilmektedir. Sperm analizi ile sperm sayısını, sperm hareketliliğini ve sperm şeklini değerlendirmek mümkündür. Meni örneği içerisinde bulunan sperm yoğunluğunun az olması, spermin şeklinde ve hareketinde sorun olduğunu gösteriyor olabilir. Bu durumda tüp bebek tedavisine ek olarak IMSI veya mikroenjeksiyon gibi yöntemlere başvurmak gerekebilir.
İdrar tahlili
Sperm analizinden elde edilen sonuçlar normal olmasına rağmen gebelikle ilişkili sorunların yaşanması halinde idrar tahlili yapılması gerekebilir. Sperm analizi sonuçlarının normal olmasına rağmen kısırlık söz konusuysa spermlerin kısır olması anlamına gelen normozoospermi söz konusu olabilir. Bu durumda idrardaki biyobelirteçler değerlendirilerek kısırlığın nedeni anlaşılabilir.
Skrotal ve transrektal ultrason
Sktrotal ultrason sırasınad ultrason probu ile skrotum kontrol edilir. Bu sayede enfeksiyonlar, kistler, testiserde sıvı toplanması ve tümör gibi sorunlar tespit edilebilir. Skrotal ultrason ile torsiyonu ve varikoseller de kontrol edilebilir.
Transrektal ultrason ise rektumu kontrol etmek için kullanılır. Bu sayede prostat kontrol edilebilir ve vas deferenste herhangi bir tıkanıklık olup olmadığına bakılabilir.
Anti-sperm antikor testi
Yaralanma, ameliyat ve prostat bezi enfeksiyonları gibi sorunlar, bağışıklık sistemini etkileyerek vücudun spermlere karşı antikor üretmesine neden olabilir. Bu nedenle kısırlığın nedeninin belirlenemediği durumlarda anti-sperm antikor testi yapılması gerekebilir.
Testis biyopsisi
Erkeğin doğurganlığını değerlendirmek için yapılan diğer testlerden sonuç elde edilememesi halinde testislerden örnek almak gerekebilir. Testis biyopsisi sonucu sperm üretimin normal olduğu görülürse kısırlığın nedeni tıkanıklıktan veya spermin taşınması ile ilgili bir sorundan kaynaklanıyor olabilir.
Genetik testler
Genetik sorunlar, erkeklerde sperm üretimini etkileyebilmektedir. Bu nedenle erkekte kısırlık söz konusuysa genetik testler ile kromozom anomalileri olup olmadığı değerlendirilebilir.
Sonuç Olarak
Tüp bebek tedavisi düşünen çiftlerin, tedavi öncesi detaylı bir muayeneden geçmeleri gerekir. Tüp bebek tedavisi öncesi istenen testler ile tedavinin başarı şansını arttırmak mümkündür. Bu nedenle tüp bebek tedavisi için doktorunuzu ziyaret ettiğinizde tedavi öncesi hangi testler yapılacağı hakkında bilgi sahibi olmanız ve durumunuzu detaylı bir şekilde değerlendirecek bir tüp bebek merkezi bulmanız önemlidir.
