Premenstrüel sendrom, PMS veya adet öncesi gerginlik sendromu, adet görmeden önce yaşanan belirtileri ifade etmektedir. Bu belirtiler karın bölgesinde şişkinlik ve yorgunluk gibi fiziksel belirtiler olabileceği gibi sinirlilik ve üzüntü gibi duygusal belirtiler de olabilmektedir. Yaşam tarzında yapılacak değişiklikler ve reçetesiz ilaç kullanımı ile birlikte bu belirtilerin kontrol altına alınabilmesi mümkün olmaktadır.
PMS’in ortaya çıkma nedenlerini, belirtileri ve yaşadığınız belirtileri hafifletmek için neler yapabileceğinizi bu yazıda okuyabilirsiniz.
PMS Nedir?
Premenstrüel sendrom, PMS veya adet öncesi gerginlik sendromu, ruh halinde değişimler, göğüslerde hassasiyet, aşerme, yorgunluk, sinirlilik ve depresyon gibi adet öncesi yaşanan çeşitli belirtileri ifade etmektedir. Kadınların yarısından fazlasının PMS belirtileri yaşadığı düşünülmektedir.
PMS belirtileri genelde her adet döngüsünde benzer şekilde ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte PMS nedeniyle görülen fiziksel ve duygusal belirtilerin şiddetine aydan aya farklılıklar görülebilmektedir.
PMS’in neden olduğu belirtiler bazen çok şiddetli olsa da bu belirtilerin günlük yaşamınıza etki etmesini engellemenin bazı yolları bulunmaktadır. Yaşam tarzında yapılacak değişimler ve bazı tedavi yöntemleri ile PMS belirtilerinin kontrol altına alınması ve azaltılması mümkün olabilmektedir.
PMS Belirtileri Nelerdir?
PMS’te vücudu ve ruh sağlığını olumsuz yönde etkileyen pek çok belirti görülebilmektedir. PMS belirtileri kadından kadına farklılık gösterebileceği gibi 20’li, 30’lu ve 40’lı yaşlarda yaşanan belirtilerde dahi farklılık olabilmektedir.
PMS belirtileri farklılık gösterebilmekle birlikte yaşanan belirtiler genel olarak şu şekildedir:
Fiziksel belirtiler
PMS’in en sık rastlanan fiziksel belirtisi karında şişkinlik ve yorgunluktur. PMS’in neden olduğu diğer fiziksel belirtiler arasında ise şunlar bulunmaktadır:
- Sancı
- Sivilcelenme
- Göğüslerde hassasiyet
- Baş ağrısı
Duygusal belirtiler
PMS’in en sık rastlanan duygusal belirtileri sinirlilik ve ruh halinde değişimlerdir. PMS’in neden olduğu diğer duygusal belirtiler arasında ise şunlar bulunmaktadır:
- Cinsel istekte değişimler
- Kaygılı, üzgün veya depresif hissetme
- Odaklanmada zorluk
- Aşerme veya iştahta azalma
- Sık sık uyuma isteği veya uyumada zorluk
- Günlük aktivitelere duyulan ilgide azalma
Bu belirtiler bazı kadınlarda ciddi fiziksel rahatsızlıklara ve duygusal strese neden olarak günlük yaşamı etkileyebilmektedir. Bununla birlikte şiddeti az veya fazla olan tüm belirtiler genelde adet başladıktan sonra dört gün içinde ortadan kaybolmaktadır.
PMS yaşayan kadınların çok az bir kısmında ise belirtiler nedeniyle günlük yaşam önemli ölçüde etkilenmekte ve premenstrüel disforik bozukluk (PMDD) veya adet öncesi disforik bozukluk söz konusu olmaktadır.
PMDD belirtiler arasında da depresyon, ruh halinde değişimler, öfke, odaklanmada zorluk, sinirlilik ve gerginlik gibi belirtiler bulunmaktadır. Bununla birlikte PMDD’de yaşanan belirtiler, PMS’te yaşanan belirtilere göre çok daha yoğun ve şiddetli olmaktadır. Adet gören kadınların yalnızca yüzde 2’lik kısmında PMDD belirtileri görüldüğü tahmin edilmektedir.
PMS Neden Olur?
PMS’in nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte şu faktörlerin PMS üzerinde etkili olduğu düşünülmektedir:
Hormon seviyelerinde değişimler: PMS belirtileri hormon seviyelerindeki değişimlerden etkilenmekte ve gebelik ve menopoz döneminde ortadan kaybolmaktadır.
Beyindeki kimyasallar: Ruh hali üzerinde önemli etkileri olan serotonin hormonundaki dalgalanmaların PMS belirtilerini tetiklediği düşünülmektedir. Serotonin seviyelerinin düşük olması, yorgunluk ve uyku sorunları gibi sorunlarla ilişkilendirilmektedir.
Depresyon: PMS belirtileri olan bazı kadınların teşhis almamış depresyon hastası olmaları mümkündür. Bununla birlikte PMS belirtilerinin hepsini depresyon ile açıklamak mümkün değildir.
PMS Nasıl Tedavi Edilir?
PMS’i tamamen engellemek mümkün değildir. Ancak PMS belirtilerinizi kontrol altına almak için yaşam tarzınızda yapabileceğiniz değişiklikler ve başvurabileceğiniz ilaç tedavileri bulunmaktadır.
PMS belirtileri çoğu zaman yaşam tarzında yapılan değişikliklerle kontrol altına alınabilmektedir. Bununla birlikte yaşanan belirtilerin şiddetine bağlı olarak ilaç kullanımı gerekli olabilir. İlaç kullanımı genelde belirtileri rahatlatmada etkili olsa da PMS tedavisinde kullanılan ilaçları doktorunuza danışmadan almamanız gerekir.
PMS tedavisinde kullanılan ilaçlardan bazıları şu şekildedir:
Antidepresanlar
Fluoksetin, paroksetin, sertralin gibi etken maddeleri içeren seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI’lar), ruh halindeki değişimleri azaltmada etkili olabilir. SSRI’lar genelde şiddetli PMS veya PMDD belirtilerini kontrol almada başvurulan ilk tedavidir. Bu ilaçlar genelde günlük olarak kullanılsa da PMS belirtileri olan kadınlarda antidepresan kullanımı ayda iki hafta ile sınırlandırılabilmektedir.
Nonsteroid anti-inflamatuar ilaçlar (NSAID’ler)
Adet döneminin başında veya öncesinde ibuprofen veya naproksen sodyum gibi ilaçlar kullanılarak sancıların ve göğüslerdeki hassasiyetin azaltılması mümkün olabilir.
İdrar söktürücüler
Egzersiz yapmak ve tuz alımını sınırlamak, PMS dönemindeki kilo artışını önlemek için yeterli olmuyor ve PMS’in neden olduğu şişkinlik rahatsız edici bir seviyeye geliyorsa vücuttaki fazla suyun atılması için idrar sökücü kullanılabilir.
Hormonlu doğum kontrol yöntemleri
Doğum kontrol hapı gibi hormonlu doğum kontrol yöntemleriyle yumurtlamanın durdurulması ve bu sayede PMS belirtilerinin engellenmesi mümkün olabilir.
PMS belirtilerinizi azaltmak için ilaç kullanımı dışında başka yöntemlere de başvurabilirsiniz. Beslenme ve egzersiz düzeninizde ve günlük alışkanlıklarınızda bazı değişiklikler yaparak PMS belirtilerinizi hafifletebilirsiniz.
Beslenme düzeninizi değiştirin
PMS belirtilerini azaltmak için beslenme düzeninizde şu noktalara dikkat edebilirsiniz:
- Şişkinlik ve tokluk hissini azaltmak için sık ve küçük öğünler halinde beslenin.
- Şişkinlik ve ödemi engellemek için tuzu azaltın.
- Meyve, sebze ve tam tahıl gibi kompleks karbonhidratlar tüketmeye çalışın.
- Kalsiyum bakımından zengin yiyecekler tüketin.
- Kafein ve alkolden uzak durun.
Egzersizi günlük yaşamınıza dahil edin
Haftada 4-5 gün en az 30 dakika olmak üzere hızlı yürüyüş, bisiklet sürme ve yüzme gibi aerobik aktiviteler yapın. Düzenli egzersizle genel sağlığınızı destekleyebilir ve yorgunluk gibi PMS belirtilerinin önüne geçebilirsiniz.
Stresinizi kontrol altına alın
Stresinizi kontrol altına almak için şunları yapabilirsiniz:
- Uykunuzu aldığınızdan emin olun
- Baş ağrısı, kaygı ve uyku bozuklukları gibi sorunları azaltmak için derin nefes egzersizleri gibi yöntemler deneyin.
- Gevşemek ve stresinizi azaltmak için yoga veya meditasyon yapmayı deneyin.
PMS Belirtileri Ne Zaman Başlar?
PMS belirtilerinin başlangıcı kadından kadına değişiklik gösterebilir. Bununla birlikte yaşadığınız belirtilerin PMS ile ilişkili olması için bunların adet görmeden yaklaşık beş gün önce başlaması gerekir. Ancak belirtilerin başlama ve bitme zamanında değişiklikler olabileceği unutulmamalıdır.
Ne Zaman Doktora Gitmek Gerekir?
Yaşam tarzınızda değişiklikler yapmanıza rağmen PMS belirtilerinden kurtulamıyorsanız, doktorunuzu ziyaret etmelisiniz. Bu sayede yaşadığınız belirtileri ve adet döngünüzü doktorunuzla paylaşabilir ve PMS belirtilerinizi azaltmak için neler yapabileceğinizi öğrenebilirsiniz.
PMS belirtileriniz nedeniyle doktorunuza gittiğinizde şu soruları sorarak hiçbir detayın atlanmadığından emin olabilirsiniz:
- Belirtilerim yalnızca PMS ile mi ilişkili yoksa ortada başka bir sağlık sorunu olabilir mi?
- Belirtilerimi kontrol altına almak için yaşamımda nasıl değişiklikler yapabilirim?
- Belirtilerimi azaltmak için ilaç kullanmam gerekir mi?
- Belirtilerimi azaltmak için kullanabileceğim bitkisel takviyeler var mı?
- Belirtilerimi kontrol altına almak için nasıl bir yol izleyebilirim?
Sonuç Olarak
PMS belirtilerini pek çok kadının yaşıyor olması, bu belirtileri yaşamanız gerektiği anlamına gelmemektedir. Adet öncesi yaşadığınız yorgunluk, ağrı ve ruh halinde değişimler gibi belirtiler nedeniyle rahatsızlık hissediyorsanız, doktorunuzu ziyaret ederek neler yapabileceğinizi öğrenebilirsiniz. PMS belirtileri günlük yaşamınızı etkiliyorsa yaşam tarzınızda bazı değişiklikler yapabilir ve doktorunuzun gerekli görmesi halinde ilaç tedavisine başlayabilirsiniz.
