Rahim miyomları, rahmin içinde ve dışında görülebilen kansersiz tümörlerdir. Rahim miyomları her kadında belirtiye neden olmamakla birlikte bazen yoğun adet kanaması, sırt ağrısı, sık idrara çıkma ve cinsel ilişki sırasında ağrı gibi belirtilere neden olabilmektedir. Küçük miyomlar genelde herhangi bir tedavi gerektirmezken büyük olanların ilaçla veya ameliyatla tedavi edilmesi gerekebilir.
Miyomların boyutları, ufak bir tohumdan rahmi genişlemesine neden olabilecek kadar büyük boyutlara ulaşabilmektedir. Miyomlar bir adet olabileceği gibi birden fazla da olabilmektedir. Çok sayıda miyom olması, nadiren de olsa göğüs kafesine ulaşabilmekte ve vücut ağırlığında artışa neden olabilmektedir.
Kadınların pek çoğunun rahminde hayatlarının bir döneminde miyom olduğu düşünülmektedir. Bununla birlikte miyomlar genellikle herhangi bir belirtiye neden olmadığı için tespit edilememektedir. Rahminizde miyom olduğunun, rutin olarak gerçekleştirdiğiniz bir jinekoloji ziyaretinde fark edilmesi mümkündür.
Rahim miyomlarının neden oluştuğunu, belirtilerinin neler olabileceğini, nasıl teşhis edilebileceğini, nasıl tedavi edileceğini ve miyomlara dair merak ettiğiniz her şeyi bu yazıda okuyabilirsiniz.
Miyom Neden Olur?
Üç tür miyom vardır. İntramural miyomlar, rahmin kas dokusunda büyür. Submukozal miyomlar, rahim boşluğuna doğru gelişir. Subseröz miyomlar, rahmin dışına doğru çıkıntı oluşturur. Bazı submukozal veya subseröz miyomlar saplı olabilir ve rahmin içindeki veya dışındaki bir saptan sarkabilir.
Rahim miyomlarının neden oluştuğu kesin olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte miyom oluşumuna neden olabileceği düşünülen faktörlerden bazıları şu şekildedir:
Genetik değişiklikler
Miyomların genlerinde rahimdeki diğer kas hücrelerinden farklı gen değişiklikleri olduğu bilinmektedir. Bu değişikliklerin, miyomların oluşumuna neden olabileceği düşünülmektedir.
Hormonlar
Östrojen ve progesteron, her adet döngüsünde rahmi olası bir gebeliğe hazırlamak için üretilen hormonlardır. Bu hormonların, miyom oluşumuna katkıda bulundukları düşünülmektedir. Miyomlar, rahimdeki kas hücrelerinden daha fazla östrojen ve progesteron reseptörüne sahiptir. Bu nedenle menopoz döneminde östrojen ve progesteronun daha az üretilmesi nedeniyle miyomlarda genelde küçülme meydana gelmektedir.
Diğer büyüme faktörleri
İnsülin benzeri büyüme faktörü gibi vücuttaki dokuların korunmasına yardımcı olan maddelerin, miyom oluşumunda etkili olabileceği düşünülmektedir.
Ekstrasellüler matriks (ECM)
ECM, hücrelerin birbirine yapışmasını sağlayan maddedir. Miyomlarda daha fazla ECM olduğu bilinmektedir. CM aynı zamanda büyüme faktörü içermekte ve hücrelerde biyolojik değişikliklere neden olmaktadır.
Uzmanlar, rahim miyomlarının rahimdeki yumuşak kas dokusundaki kök hücrelerden geliştiğini düşünmektedir. Tek bir hücrenin tekrar tekrar bölünmesiyle sonuç olarak yakındaki dokudan ayrılmış bir dokunun meydana geldiği düşünülmektedir.
Rahim miyomlarının gelişimi herkeste farklı şekillerde olabilmektedir. Bazı miyomlar yavaşça büyürken bazıları hızlıca büyümekte ve bazıları büyümeyip aynı boyutta kalmaktadır. Bazı miyomlar aniden büyürken bazıları ise kendi kendilerine kaybolmaktadır.
Gebelikte görülen miyomlar ise genellikle gebelikten sonra kaybolmakta ve küçülmekte, rahim ise normal boyutlarına geri dönmektedir.
Miyom Belirtileri
Rahim miyomları genelde belirtiye neden olmamakta ve herhangi bir tedavi gerektirmemektedir. Ancak bu durum yalnızca küçük miyomlar için geçerlidir. Daha büyük miyomlarda ise aşağıdaki belirtiler görülebilmekte ve tedavi gerekebilmektedir:
- Adet sırasında yoğun veya ağrılı kanama
- Adet dönemleri arasında kanama
- Karın bölgesinde şişkinlik
- Sık idrara çıkma
- Cinsel ilişki sırasında ağrı
- Kronik vajinal akıntı
- İdrar yapmada veya idrarı tamamen boşaltmada zorluk
- Karındaki genişleme nedeniyle hamile gibi görünme
Miyomun neden olduğu belirtiler genellikle stabil bir şekilde seyretmekte veya menopoza girdikten sonra hormon seviyelerindeki azalma nedeniyle yok olmaktadır.
Ne Zaman Doktora Gitmek Gerekir?
Rahminizde miyom olduğundan şüpheleniyor ve aşağıdaki belirtileri yaşıyorsanız, doktorunuzu ziyaret etmeniz gerekir:
- Geçmeyen pelvik ağrı
- Uzun ve ağır adet dönemleri
- Adet dönemleri arasında lekelenme veya kanama
- Mesaneyi boşaltmada zorluk
- Kırmızı kan hücrelerinin sayısında nedeni açıklanamayan azalma (kansızlık)
Şiddetli vajinal kanamanız veya şiddetli pelvik ağrınız olması halinde ise bir an önce tıbbi yardım almanız gerekir.
Miyom Teşhisi Nasıl Konur?
Rahim miyomları genellikle kontrol amaçlı yapılan doktor ziyaretleri sırasında tespit edilmektedir. Pelvik muayene sırasında tespit edilebilen miyomlar, şiddetli kanamaya veya ağrı gibi belirtilere neden olduklarında da tespit edilebilmektedir.
Rahimdeki miyomların yerlerini ve büyüklüklerini tespit etmede kullanılan çeşitli testler bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şu şekildedir:
Ultrason
İnvazif olmayan yöntemlerden biri olan ultrasonda ses dalgaları kullanılarak iç organlar görüntülenir. Rahmin büyüklüğüne bağlı olarak ultrasonun transvajinal olarak veya karın üzerinden uygulanması gerekebilir.
MR
MR’da mıknatıslar ve radyo dalgaları kullanılarak iç organların detaylı bir görüntüsü elde edilir.
Bilgisayarlı tomografi
Bilgisayarlı tomografide röntgen ışınları kullanılarak iç organların detaylı bir görüntüsü elde edilir.
Histeroskopi
Histeroskopi sırasında ucunda kamera olan ufak bir cihaz ile vajinadan ve rahim ağzından geçilerek rahimdeki miyomlara bakılır.
Rahim filmi
Detaylı bir röntgen şekli olan rahim filminde rahme önce kontrast madde enekte edilir ve sonrasında rahmin röntgeni çekilir. Rahim filmi genellikle doğurganlık değerlendirilirken yapılır.
Sonohisterografi
Sonohisterografi için vajinaya ufak bir kateter yerleştirip rahim boşluğuna sıvı enjekte edilir. Sıvı sayesinde rahmin daha net bir görüntüsü elde edilir.
Laparoskopi
Laparoskopi sırasında karnın alt kısmında ufak bir kesi açılır. Ardından ucunda kamera olan ince bir tüple girilerek iç organlar yakından incelenir.
Miyom Tedavisi Nedir?
Miyom tedavisi, miyomların kaç adet olduğuna, boyutlarına, oldukları yere ve neden oldukları belirtilere göre gerçekleştirilmektedir. Miyomlar hiçbir belirtiye neden olmuyorsa tedavi gerektirmeyebilir. Bununla birlikte rahimdeki miyomlar nedeniyle şiddetli kanama, şiddetli ağrı ve kısırlık gibi sorunlar yaşanıyorsa tedavi gerekli olacaktır. Tedavinin nasıl yapılacağı aşağıdaki faktörlere göre değişiklik gösterecektir:
- Miyomların sayısı
- Miyomların boyutları
- Miyomların nerede oldukları
- Miyomların neden oldukları belirtiler
- Bebek sahibi olma düşüncesi
- Rahmin korunmak isteyip istenmemesi
Rahim miyomlarının tedavisinde en önemli konu, kadının gelecekte bebek sahibi olmak isteyip istememesidir. Bu nedenle bebek sahibi olmakla ilgili düşüncelerinizi doktorunuzla paylaşmalı ve doktorunuzun buna göre bir tedavi planı hazırlamasına yardımcı olmalısınız.
Miyom tedavisi ilaçlarla veya cerrahi prosedürlerle gerçekleştirilebilmektedir. Miyom tedavisinde kullanılan ilaçlardan bazıları şu şekildedir:
Reçetesiz ağrı kesiciler
Reçetesiz ağrı kesiciler, miyomların neden olduğu rahatsızlığı ve ağrıyı azaltmak için kullanılabilir. Bunun için parasetamol veya ibuprofen içeren ilaçlar tercih edilebilir.
Demir takviyeleri
Miyomların neden olduğu şiddetli kanama nedeniyle kansızlığınız varsa demir takviyeleri kullanmanız gerekebilir.
Doğum kontrolü
Miyomlar, şiddetli kanama veya şiddetli adet sancısı gibi belirtilere neden oluyorsa belirtileri kontrol altına almak için hormonlu doğum kontrol yöntemleri kullanılabilir. Bunlar arasında doğum kontrol hapları, doğum kontrol iğnesi ve hormonlu spiral gibi seçenekler bulunmaktadır.
Gonadotropin salgılayıcı hormon (GnRH) agonisti
Bu ilaçlar, bazal sprey veya enjeksiyon şeklinde kullanıldıklarında miyomların küçülmesini sağlayabilmektedir. Ancak ilacın bu etkisi geçicidir ve ilacı kullanmayı bıraktıktan sonra miyomlar tekrar büyüyebilmektedir.
Traneksamik asit
Traneksamik içeren ilaçlar, şiddetli adet kanamalarında kullanılabilmektedir. Bunların yalnızca kanamanın şiddetli olduğu günlerde alınması gerekmektedir.
Miyom tedavisinde bazen cerrahi prosedürler de gerekli olabilmektedir. Rahim miyomlarında başvurulan cerrahi prosedürler şu şekildedir:
Miyom ameliyatı
Miyom ameliyatında dikkat edilmesi gereken faktörler arasında miyomların boyutu, yeri ve sayısı gibi faktörler bulunmaktadır. Ayrıca gelecekte gebelik düşünüp düşünmediğiniz de göz önünde bulundurulması gereken faktörlerden bir tanesidir.
Miyomektomi, miyomları rahme zarar vermeden çıkaran bir ameliyattır. Miyektomi, farklı prosedürlerle gerçekleştirilebilmektedir. Bu prosedürler arasında şunlar bulunabilir:
- Histeroskopi: Histeroskopi sırasında vajina ve rahim ağzından geçilerek rahme ulaşılmakta ve hiçbir kesi yapılmamaktadır. Rahmi kontrol etmek için kullanılan bu yöntemde miyomların çıkarılması da mümkündür.
- Laparoskopi: Laparoskopide karın bölgesinde birkaç adet küçük kesi açılmakta ve açılan kesilerden küçük bir aletle girilerek miyomlar alınabilmektedir.
- Laparotomi: Bu işlem sırasında karında büyük bir kesi açılmakta ve sonra bu kesiden miyomlar çıkarılmaktadır.
Gelecekte bebek sahibi olmayı düşünmüyorsanız, miyom ameliyatı için farklı prosedürlere başvurmak da mümkündür. Bu prosedürler miyom tedavisi için oldukça etkili olmakla birlikte hamile kalmayı engellemektedir. Miyomları çıkarmanın yanı sıra gebeliği engelleyen prosedürler şu şekildedir:
- Histerektomi: Histerektomi ile rahim çıkarılmaktadır. Miyomları tam olarak tedavi etmenin tek yolu, rahmin alınmasıdır. Rahim tamamen alındığında miyomlar tekrar ortaya çıkmadığı için yaşanan tüm belirtiler ortadan kalkmaktadır. Histerektomi ile yalnızca rahim alındıysa ve yumurtalıklar alınmadıysa menopoza girilmez. Miyomların şiddetli kanamaya neden olduğu ve büyük olduğu durumlarda histerektomi önerilebilir. Histerektomi yapılacaksa genellikle en minimal invaziv prosedür tercih edilmektedir. Bunlar arasında vajinal, laparoskopik ve robotik yaklaşımlar bulunmaktadır.
- Miyom embolizasyonu: Miyom embolizasyonunda rahim arterine veya radyal artere küçük bir kateter yerleştirilir. Ardından miyomlara giden kan akışını engellemek için küçük parçacıklar kullanılır. Kan akışının engellenmesiyle miyomlar küçülür ve hastanın yaşadığı belirtilerde iyileşme sağlanır.
- Radyofrekans ablasyon (RFA): Miyomların belirtilere neden olduğu kişilerde RFA yöntemine başvurulabilir. Güvenli ve etkili bir tedavi olan RFA, laparoskopik, transvajinal veya transservikal olarak uygulanabilir.
Miyomları tedavi etmek için MR da kullanılabilmektedir. Miyomların MR sayesinde net bir şekilde görüntülenmesi sağlandıktan sonra miyomlara ses dalgaları göndermek için ultrason kullanılır. Bu da miyomlara zarar vererek yok olmalarına yardımcı olur.
Miyom Tehlikeli mi?
Rahim miyomları genelde tehlikeli oluşumlar olmamakla birlikte şiddetli kan kaybına bağlı olarak yorgunluğa ve kansızlığa neden olabilmektedir. Bu kan kaybı nadiren de olsa kan nakli gerektirebilmektedir.
Miyomlar, kansızlığın yanı sıra gebelikle ilgili sorunlara yol açabilmektedir. Özellikle submukozal miyomlar, kısırlığa veya gebeliğin kaybına neden olabilmektedir.
Miyomlar aynı zamanda gebelikte bazı komplikasyonlara neden olabilmektedir. Bu komplikasyonlar arasında plasental abrupsiyon, fetal gelişim kısıtlılığı ve erken doğum gibi sorunlar yer alabilmektedir.
Miyom Bacak Ağrısı Yapar mı?
Büyük boyuttaki miyomların rahmin genişlemesine neden olması, bel bölgesinde ve pelvik bölgede rahatsızlığa neden olabilmektedir. Hatta bazı kadınlar, bacaklarında sürekli ve hafif bir ağrı hissedebilir veya bacaklarındaki varisli damarlarda genişleme olabilir.
Miyomlar bazen çok büyük boyutlara ulaşarak bacaklara uzanan sinirlere ve damarlara baskı yaparak şiddetli ağrı ve rahatsızlığa da neden olabilirler. Yaşanan ağrı ve ağrının yaşandığı yer kadından kadına değişiklik göstermekle birlikte ağrınızın şiddetinde ani bir değişim olması halinde doktorunuzu bir an önce ziyaret etmeniz önemlidir.
Miyom Nasıl Önlenir?
Miyomlara neden olan faktörler günümüzde hala araştırılıyor olmakla birlikte bunların nasıl önlenebileceği bilinmemektedir. Bununla birlikte miyomları önlemek mümkün olmasa dahi bunların hepsi tedavi gerektirmemekte ve herhangi bir soruna neden olmamaktadır.
Miyomları önlemenin bir yolu olmasa da sağlıklı bir yaşam tarzı sürerek, sağlıklı kilonuzda olarak ve sebze ve meyve tüketerek miyom oluşumu riskini azaltmanız mümkün olabilir. Ayrıca bazı hormonlu doğum kontrol yöntemlerinin de miyom riskini azaltmaya yardımcı olduğu düşünülmektedir.
