Açıklanamayan kısırlık, kısırlığa neden olan faktörlerin anlaşılamamasıyla ilişkilidir. Gerekli testlerin ve değerlendirmelerin yapılmasının ardından çiftin neden bebek sahibi olduğu anlaşılamıyorsa açıklanamayan kısırlık söz konusudur.
Doğurganlığın değerlendirilmesi için yapılan testler ile şu sonuçların elde edilmesi sonucu açıklanamayan kısırlık teşhisi alabilirsiniz:
- Rahim ile ilgili herhangi bir anormallik olmaması
- Yumurtlamanın düzenli olarak gerçekleşmesi
- Fallop tüplerinin açık olması
- Yumurta rezervinin iyi olması
- Üreme için gerekli hormon seviyelerinin normal olması
- Sperm analizinin normal olması
Açıklanamayan teşhisi almak için 35 yaşından küçük çiftlerin en az 1 yıldır, 35 yaşından büyük çiftlerin ise en az 6 aydır bebek sahibi olmaya çalışıyor olması gerekmektedir. Açıklanamayan kısırlıkta yardımcı üreme teknikleri gibi tedavi yöntemleri sayesinde çiftlerin bebek sahibi olmaları mümkün olabilmektedir.
Açıklanamayan Kısırlık Nedenleri
Açıklanamayan kısırlıkta çiftlerin bebek sahibi olmalarına engel olan faktörler bulunmakla birlikte bunlar mevcut yöntemlerle tespit edilememektedir. Bu nedenle kısırlık açıklanamıyor olsa dahi altta yatan farklı nedenler bulunabilmektedir.
Teşhis edilmemiş diğer sağlık sorunları
Sahip olduğunuz ancak henüz teşhisini almadığınız bir sağlık sorunu, bebek sahibi olamamanıza yol açıyor olabilir. Örneğin, çölyak hastalığının bazı vakalarda açıklanamayan kısırlığa neden olduğunu gösteren araştırmalar bulunmaktadır. Bunun yanı sıra teşhis edilmemiş diyabet, tiroit hastalıkları ve bazı otoimmün hastalıklar da kısırlığa yol açıyor olabilir.
Hafif şiddetli endometriozis
Şiddetli endometriozis genelde laparoskopi yapılmadan dahi teşhis edilebildiği için kısırlığa etkisinin olup olmadığı anlaşılabilmektedir. Bununla birlikte hafif şiddetli endometriozis olması halinde yumurtlama veya yumurtanın ilerleyişiyle ilgili herhangi bir sorun olmayabilir. Bu da herhangi bir belirti görülmemesine ve endometriozis şüphesi olmamasına yol açabilir. Bununla birlikte endometriozis hafif olmasına rağmen kısırlığa yol açabilmektedir.
Servikal mukus
Servikal mukus, yumurtlama sırasında spermin yumurtaya ulaşmasını kolaylaştırmaya yardımcı olmaktadır. Servikal mukusun yoğun olması veya düşman (hostil) servikal mukus, spermin rahim ağzından geçerek vajinaya ve rahme ulaşmasını engelleyebilmektedir.
Yumurta kalitesi
Kadının yumurtlayıp yumurtlamadığını veya yumurtalık rezervini anlamak için yapılan bazı testler bulunmaktadır. Bununla birlikte yumurtaların kalitesini anlamak için yapılabilecek herhangi bir test bulunmamaktadır. Yumurta kalitesinin kötü olması yaş, altta yatan bir sağlık sorunu veya henüz nedeni anlaşılamamış bir sorundan kaynaklanıyor olabilir. Yumurta kalitesinin düşük olması, tüp bebek tedavisinde yumurtaların toplanıp mikroskop altında incelenmesiyle anlaşılabilmektedir.
Sperm kalitesi
Sperm kalitesinin düşük olup olmadığını bazı yönlerden anlamak mümkün olmaktadır. Sperm sayısı ve hareketliliği gibi faktörlerin sperm testi ile değerlendirilmesi mümkündür. Bununla birlikte spermin DNA’sının kötü olması, bu testler sırasında anlaşılamaz. Ancak tüp bebek tedavisi sırasında sperm örneği incelenerek sperm kalitesinin kötü olup olmadığı anlaşılabilmektedir.
Rahmin iç duvarı
Rahmin iç duvarı olan endometriyum, embriyonun tutunduğu ve gebelik boyunca büyüdüğü yerdir. Adet döngüsünün luteal fazı sırasında rahim iç duvarı kalınlaşmıyor veya döllenmiş yumurta için hazırlanmıyorsa yumurta döllense dahi tutunamayacağı için gebelik gerçekleşmeyecektir.
Cinsel ilişkinin zamanlaması
Adet döngüsünde yalnızca yumurtlama öncesi ve sonrası birkaç gün ile yumurtlama günü gebe kalmak mümkündür. Bu nedenle yumurtlama döneminde yeterli sıklıkta cinsel ilişkiye girmeyen çiftlerin bebek sahibi olmaları zor olabilir.
Açıklanamayan Kısırlık Teşhisi
Kısırlığın nedenini belli bir test yaparak tespit etmek mümkün değildir. Bununla birlikte kısırlık teşhisinde kullanılan tanı yöntemlerinden bazıları şu şekildedir:
- Hastanın sağlık geçmişini değerlendirmek
- Fiziksel muayene
- Hormon seviyelerine bakmak için kan testi yapmak
- Yumurtalıkların, fallop tüplerinin ve rahmin değerlendirilmesi için ultrason, rahim filmi ve laparoskopi gibi yöntemlere başvurmak
- Sperm analizi
- Yumurtalık rezervi testi
Çiftin doğurganlığı detaylı bir şekilde değerlendirilmesine rağmen kısırlığın nedeni bulunamadıysa açıklanamayan kısırlık söz konusudur. Bununla birlikte açıklanamayan kısırlık teşhisi aldığınızda gözden kaçan bir şeyler olmadığından emin olmak için ikinci bir uzman görüşü almanız faydalı olacaktır.
Açıklanamayan Kısırlık Tedavisi
Açıklanamayan kısırlığın nedeni anlaşılamadığı için tedavi, yapılan testlerden elde edilen sonuçlara ve daha önce açıklanamayan kısırlık teşhisi almış çiftlere uygulanan tedavilere bakılarak gerçekleştirilecektir. Tedavi planına etki edebilecek diğer faktörler ise çiftin hangi tedavi seçeneklerini denemek istekleri ve yaşları gibi faktörler bulunmaktadır.
Açıklanamayan kısırlıkta en sık başvurulan tedavi seçenekleri şunlardır:
Yardımcı üreme teknikleri
Yardımcı üreme tekniklerinde genelde döllenme sürecinin bir kısmı laboratuvar ortamında gerçekleştirilir. Aşılama ve tüp bebek gibi tedaviler, yardımcı üreme tekniklerinden bazılarıdır. Aşılama, erkekten alınan spermin yıkanması ve rahme enjekte edilmeden önce konsantre hale getirilmesidir. Tüp bebek ise kadından alınan yumurtanın ve erkekten alınan spermin laboratuvar ortamında bir araya getirilmesi ve döllenmenin gerçekleşmesi sonucu oluşan embriyonun rahme transfer edilmesidir. Tüp bebek tedavisinde bazen spermin doğrudan yumurtaya enjekte edilmesi işlemi olan mikroenjeksiyon da kullanılabilmektedir. Mikroenjeksiyon, açıklanamayan kısırlığın sebebinin düşük sperm kalitesi olması durumunda başarı şansını arttırabilmektedir.
İlaç tedavisi
İlaç tedavisi ile yumurtalıklar uyarılabilir ve yumurta üretimin artması sağlanabilir. İlaç tedavisi tek başına kullanılabilen bir yöntem olduğu gibi aşılama ve tüp bebek tedavilerine yardımcı olarak da kullanılabilir.
Kısırlık tedavisinde kullanılan gonadotropinler ile yumurta üretimi desteklenebilir ve düşük sperm sayısının artması sağlanabilir. Klomifen sitrat ise yumurtalıkları uyararak daha fazla yumurta üretilmesini sağlayabilir. Doktorunuz, durumunuzu değerlendirerek hangi ilaçları kullanabileceğiniz ile ilgili yardımcı olacaktır.
Bununla birlikte ilaç tedavisi ile bir adet döngüsü içerisinde birden fazla üretilmesinin çoğul gebelik gibi bazı riskleri olabilir. Çoğul gebelik, erken doğum ve diğer gebelik komplikasyonları riskinin artmasına neden olabileceği için anne ve bebekler açısından tehlikeli olabilir.
Yaşam tarzında değişiklikler
Bazı alışkanlıklar, doğurganlığın azalmasına neden olabilmektedir. Bu nedenle doğurganlığınızı desteklemek adına yaşam tarzınızda şu değişiklikleri yapmayı deneyebilirsiniz:
- Sigara, alkol ve uyuşturucu maddelerden uzak durun.
- Sağlıklı kilonuzda olun.
- Sağlıklı ve dengeli beslenin.
- Her gün 30 dakika egzersiz yapmaya çalışın.
- Kafein tüketiminizi kısıtlayın.
- Stresinizi kontrol altına alın.
Cinsel ilişki planlaması
Bir adet döngüsü içerisinde kadının gebe kalabileceği döneme doğurganlık penceresi adı verilmektedir. Doğurganlık pencerenizi daha iyi anlayarak gebe kalma şansınızı arttırabilirsiniz. Bunun için vücut sıcaklığınızı düzenli olarak ölçmeniz, adet döngünüzü takip etmeniz ve ovulasyon kiti kullanmanız gerekebilir.
Açıklanamayan kısırlıkta kısırlığa neden olan faktörler belirlenemediği için doktorunuz bir süre daha doğal yolla gebe kalmayı denemenizi isteyebilir. Bazı durumlarda herhangi bir tedavi gerekmeksizin gebe kalmak mümkün olabilmektedir. Bununla birlikte yaş gibi faktörler nedeniyle vakit kaybetmeden bebek sahibi olmak isteyen çiftlerin tüp bebek gibi daha invazif tedavi yöntemlerine yönelmeleri gerekli olabilir.
Sonuç Olarak
Açıklanamayan kısırlık, bebek sahibi olamamaya neden olan faktörlerin belirlenememesi anlamına gelmektedir. Bu teşhis ile karşılaşılan çiftlerin umutsuzluğa kapılmamaları ve faydalanabilecekleri pek çok tedavi yöntemi olduğunun farkında olmaları gerekir. İlaç tedavisi ve tüp bebek tedavisi gibi pek çok tedavi, açıklanamayan kısırlık teşhisi alan çiftlerin bebek sahibi olmalarına yardımcı olabilmektedir.
Açıklanamayan kısırlık, hiçbir zaman bebek sahibi olamayacağınız anlamına gelmemektedir. Açıklanamayan kısırlıkta çeşitli tedavi yöntemlerinden faydalanarak gebelik mümkün olabilmektedir. Bu nedenle doktorunuzla tüm tedavi seçenekleriniz hakkında konuşmalı ve sizin için uygun olan tedavi yöntemlerini değerlendirmelisiniz.
