Kısırlık, kişinin bebek sahibi olmamasına neden olan bir üreme sistemi sorunudur. Kısırlık, hem kadınları hem de erkekleri etkileyebilmektedir. Bir yıl ve daha uzun süre boyunca korunmasız cinsel ilişkiye rağmen gebeliğin gerçekleşmemesi halinde çiftlerde kısırlık söz konusu olabilmektedir.
Kısırlığın erkek kaynaklı olması halinde düşük sayıda sperm üretimi, sperm işlevinde sorunlar veya spermin gerektiği yere ulaşmasını engelleyen tıkanıklıklar mevcut olabilir. Ayrıca hastalık, yaralanma, kronik sağlık sorunları ve yaşam tarzı alışkanlıkları gibi faktörler de kısırlığa neden olabilmektedir.
Erkek kısırlığı, çiftlerin hiçbir zaman bebek sahibi olamayacakları anlamına gelmemektedir. Bu nedenle bebek sahibi olmak istiyorsanız, gerekli tedaviyi görmek ve neler yapabileceğinizi öğrenmek için vakit kaybetmeden bir uzmana danışmayı ihmal etmemelisiniz.
Erkekte Kısırlık Nedir?
Erkek kısırlığı, üreme sistemindeki bazı sorunlar nedeniyle bebek sahibi olamamakla ilişkili bir sorundur. Erkek ve eşi, bir yıldan uzun süredir düzenli olarak korunmasız cinsel ilişkiye girmelerine rağmen gebelik gerçekleşmiyorsa erkekte ve/veya kadında kısırlık olabileceği için doktora gitmek gerekir.
Kısırlık, oldukça sık görülen bir sorundur. Bebek sahibi olmak isteyen her 6 çiftten 1’inin kısırlıkla ilgili sorunlar yaşadığı düşünülmektedir. Kısırlık sorunu yaşayan çiftlerin yaklaşık yarısında erkek kaynaklı kısırlık görülmektedir.
Erkeğin kısırlık nedeniyle bebek sahibi olamaması, oldukça stresli ve üzücü olabilmektedir. Bununla birlikte erkek kısırlığını tedavi etmek için çeşitli tedavi yöntemleri bulunmaktadır.
Erkekte Kısırlık Belirtileri
Erkekte kısırlığın en net belirtisi, bebek sahibi olamamaktır. Bu nedenle bebek sahibi olmaya çalışana kadar kısırlığın anlaşılmaması mümkündür.
Bazı durumlarda genetik bir hastalık, hormonal dengesizlikler ve sperm geçişinin engellenmesi nedeniyle kısırlık belirtileri görülebilmektedir. Erkekte kısırlık olması halinde ortaya çıkabilen belirtilerden bazları şu şekildedir:
- Cinsel işlevle ilgili sorunlar
- Testislerin olduğu bölgede ağrı, şişkinlik veya yumru
- Tekrarlayan solunum enfeksiyonları
- Koku alamama
- Göğüslerin anormal şekilde büyümesi
- Kromozom ya da hormon anomalilerine işaret eden belirtiler (yüz veya vücut tüylerinde azalma gibi)
- Spermin normalden az sayıda olması
Ne Zaman Doktora Gitmek Gerekir?
Bir yıldır düzenli olarak korunmasız cinsel ilişkiye girmenize rağmen gebelik gerçekleşmediyse veya aşağıdaki belirtileri yaşamanız halinde doktora gitmeniz gerekir:
- Ereksiyon veya boşalma ile ilgili sorunlar, düşük cinsel istek veya cinsel işlevle ilgili başka sorunlar
- Geçmişte testisler, prostat veya cinsellikle alakalı yaşanan sorunlar
- Kasık, testis, penis ya da skrotum ameliyatı
- Eşin 35 yaşın üzerinde olması
Erkekte Kısırlık Nedenleri
Çeşitli sağlık sorunları ve çevresel faktörler erkekte kısırlığa neden olabilmektedir. Bu faktörler arasında şunlar bulunmaktadır:
Sağlık sorunları
Erkek kısırlığı, aşağıdaki sağlık sorunları veya tedavilerden kaynaklanıyor olabilir:
- Varikosel: Testisin boşalmasını sağlayan damarların şişmesi olan varikosel, tedavi edilebilen kısırlık nedenlerinden bir tanesidir. Varikosel, sperm miktarının ve kalitesinin azalmasına neden olarak kısırlığa yol açabilmektedir.
- Enfeksiyon: Bazı enfeksiyonlar, sperm üretimini veya sperm sağlığını etkileyebilen skarlara yol açabilir. Bazı enfeksiyonlar testislerde kalıcı hasara yol açabilmekle birlikte testislerden sperm alınması genellikle mümkün olmaktadır.
- Boşalma sorunları: Geriye doğru boşalma söz konusu olabilir. Diyabet, omurilik yaralanmaları veya ilaç kullanımı gibi faktörler nedeniyle meydana gelebilen geriye doğru boşalma, bebek sahibi olmayı engelleyebilir.
- Antisperm antikorlar: Bunlar, spermleri yanlışlıkla zararlı istilacılar olarak tanımayan ve spermleri yok etmeye çalışan bağışıklık sistemi hücreleridir.
- Tümörler: Kötü huylu ve iyi huyu tümörler doğrudan üreme organlarını veya üreme sistemi için gerekli hormonları üreten bezleri etkileyebilir.
- İnmemiş testisler: Fetal gelişim sırasında bazı erkeklerde testislerden biri veya ikisi, skrotuma inemez. Bu da doğurganlığın azalmasına neden olabilir.
- Hormonal dengesizlikler: Erkek kısırlığı, testislerden kaynaklanan sorunlardan veya hormonları etkileyen anormalliklerden kaynaklanabilir. Testosteron seviyelerinin düşük olması ve hormonlarla ilgili başka sorunlar olmasının altında yatan çeşitli sağlık sorunları olabilir.
- Spermlerin taşınmasında sorunlar: Spermin taşınmasından sorumlu pek çok tüp bulunmaktadır. Bu tüpler çeşitli nedenlerden dolayı tıkanabilmektedir. Bu da sperm ile yumurtanın bir araya gelmesini engelleyerek kısırlığa neden olabilmektedir.
- Kromozom kusurları: Klinefelter sendromu gibi genetik bozukluklar, erkek üreme organlarının gelişiminde anormalliklere neden olabilmektedir. Kısırlığa neden olabilen başka sağlık sorunları da görülebilmektedir.
- Cinsel ilişkiyle ilgili sorunlar: Ereksiyonu sürdürmede sorunlar, erken boşalma, ağrılı cinsel ilişki veya cinsel ilişkiyi etkileyen diğer sorunlar, gebeliğin gerçekleşmesini engelleyebilir.
- Çölyak hastalığı: Çölyak hastalığı, glutene karşı hassasiyetin neden olduğu bir sindirim sistemi bozukluğudur. Bu hastalık kısırlığa neden olabilmektedir.
- Bazı ilaçlar: Testosteron replasman tedavisi, uzun süreli anabolik steroid kullanımı, kanser ilaçları ve diğer bazı ilaçlar sperm üretimini etkileyerek erkeğin doğurganlığını azaltabilmektedir.
- Ameliyatlar: Ejakülat içerisinde sperm bulunmasını engelleyen bazı ameliyatlar kısırlığa yol açabilmektedir.
Çevresel faktörler
Erkek kısırlığına neden olabilen çevresel faktörlerden bazıları şu şekildedir:
- Endüstriyel kimyasallar: Pestisit veya organik çözücü gibi bazı kimyasallara maruz kalmak, sperm sayısının az olmasına neden olabilir.
- Ağır metaller: Ağır metallere maruz kalmak, kısırlığa yol açabilir.
- Radyasyon: Radyasyona maruz kalmak sperm üretiminin azalmasına yol açabilmekle birlikte bu durum genelde geçicidir. Ancak yüksek dozda radyasyona maruz kalmak, kalıcı hasara neden olabilir.
- Testislerin aşırı ısınması: Sauna ve hamam gibi sıcak ortamlar, sperm üretimini ve işlevini etkileyerek doğurganlığı azaltabilir.
Diğer faktörler
Erkek kısırlığına neden olabilen diğer faktörler şu şekildedir:
- Madde kullanımı: Kas gelişimini desteklemek için kullanılan anabolik steroidler, testislerin küçülmesine ve sperm üretiminin azalmasına neden olabilmektedir. Ayrıca uyuşturucu maddeler de sperm kalitesinin ve sayısının düşmesine yol açabilmektedir.
- Alkol kullanımı: Alkol kullanımı, testosteron seviyelerinin düşmesine, erektil disfonksiyona ve sperm üretiminin azalmasına neden olabilmektedir. Ayrıca aşırı alkol tüketimi nedeniyle yaşanan karaciğer hastalığı da kısırlık sorunlarına yol açabilmektedir.
- Sigara kullanımı: Sigara içen erkeklerin sperm sayısı, içmeyen erkeklere göre daha az olabilmektedir. Ayrıca pasif içicilik de erkek doğurganlığını etkileyebilmektedir.
- Vücut ağırlığı: Obezite, spermleri veya hormon üretimini etkileyerek erkek doğurganlığının azalmasına neden olabilmektedir.
Erkekte Kısırlık Testi Nasıl Yapılır?
Erkekte kısırlığın değerlendirilmesi için doğurganlığı etkileyebileceği düşünülen faktörler göz önünde bulundurulmalıdır. Bunun için hem çiftin cinsel yaşamlarını değerlendirmek hem de fiziksel muayene gerçekleştirmek gerekmektedir.
Erkek doğurganlığını değerlendirirken yapılan testlerin başında sperm testi gelmektedir. Sperm testi ile şunların anlaşılması mümkündür:
- Sperm hacmi
- Sperm yoğunluğu
- Toplan sperm sayısı
- Sperm hareketliliği
- Sperm şekli
- Sperm rengi
- Sperm akışkanlığı
Sperm testi sonrası elde edilen veriler, erkek doğurganlığını anlamaya yardımcı olacaktır. Ancak daha detaylı bir değerlendirme içi başka testler yapılması da gerekebilir.
Kısırlığın nedeninin daha detaylı bir şekilde anlaşılabilmesi için sperm testi haricinde şunların yapılması gerekebilir:
- Skrotal ultrason: Ultrason ile yüksek frekanslı ses dalgaları kullanılarak vücudun içinin görüntülenmesi sağlanır. Skrotal ultrason, testislerde veya testislerin etrafında varikosel ya da başka sorunlar olup olmadığını görmeye yardımcı olur.
- Transrektal ultrason: Rektumdan geçilerek yapılan bu ultrasonda prostat ve meniyi taşıyan tüplerde tıkanıklık olup olmadığı kontrol edilir.
- Hormon testleri: Hormon testleri ile vücutta kısırlığa neden olabilecek hormonal bir sorun olup olmadığı tespit edilir.
- Boşalma sonrası hormon testi: İdrarda sperm olması, geriye doğru boşalmaya işaret ediyor olabileceği için idrar testi yapılması gerekebilir.
- Genetik testler: Sperm yoğunluğu çok düşük ise ortada genetik bir sorun olup olmadığını anlamak adına genetik testler yapılabilir.
- Testis biyopsisi: Testisten bir iğne yardımıyla örnek alınarak sperm üretiminin normal olup olmadığı kontrol edilebilir.
Erkekte Kısırlık Tedavisi
Kısırlığın kesin nedenini tespit etmek her zaman mümkün olmasa da kişiye özel belirlenen tedaviler sayesinden çiftlerin bebek sahibi olmaları mümkündür. Erkekte kısırlık tedavisinde başvurulan yöntemlerden bazıları şu şekildedir:
- Ameliyat: Kısırlığın nedeni varikosel gibi cerrahi işlemle çözülebilecek bir sorunsa ameliyata başvurulabilir. Veya ejakülatta sperm olmaması nedeniyle gebelik gerçekleşmiyorsa spermler doğrudan testislerden alınabilir.
- Enfeksiyon tedavisi: Enfeksiyon mevcutsa antibiyotik tedavisine başlanabilir.
- Cinsel ilişkiyle ilgili sorunların tedavisi: Erektil disfonksiyon veya erken boşalma gibi sorunlar mevcutsa ilaç kullanmak veya terapi almak gerekebilir.
- Hormon tedavisi: Kısırlık, bazı hormonların çok yüksek veya çok düşük seviyelerde olmasından kaynaklanıyorsa hormon tedavisine başlanabilir.
- Yardımcı üreme teknikleri: Yardımcı üreme teknikleri kullanılarak erkekten alınan spermler, kadının rahmine doğrudan yerleştirilebilir veya tüp bebek tedavisine başvurulabilir.
Erkekte kısırlık tedavisinde tıbbi tedavinin yanı sıra aşağıdaki değişikliklerin yapılması faydalı olabilir:
- Cinsel ilişki sıklığını arttırmak: Yumurtlamadan en az beş gün öncesinden başlayarak her gün veya iki günde bir ilişkiye girmek, gebelik ihtimalini arttırabilir.
- Doğurganlık penceresinde ilişkiye girmek: Kadınların gebe kalabilmeleri için adet döngüsünün yaklaşık ortalarında gerçekleşen yumurtlama zamanı ilişkiye girmek gerekir.
- Kayganlaştırıcı kullanmamak: Bazı kayganlaştırıcılar, spermlerin hareketliliğini engelleyebileceği için gebelik isteniyorsa bunlardan uzak durmak gerekir.
- Sağlıklı yaşamak: Sağlıklı bir beslenme düzeni, düzenli egzersiz ve yeteri kadar uyumak gibi sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları, erkek doğurganlığını desteklemeye yardımcı olabilir.
- Kötü alışkanlıklardan uzak durmak: Alkolü bırakmak veya azaltmak, sigarayı azaltmak ve uyuşturucu madde kullanmamak, erkek doğurganlığını desteklemek açısından önemlidir.
Sonuç Olarak
Erkekte kısırlık olması, çiftlerin hiçbir zaman bebek sahibi olamayacakları anlamına gelmemektedir. Ancak bunun için çiftlerin birlikte hareket etmeleri ve gerekli tedaviyi görmeleri önemlidir. Erkekte kısırlık genelde tedavi gerektirdiği için en az bir yıldır denemenize rağmen gebelik gerçekleşmiyorsa doktorunuzu ziyaret ederek neler yapabileceğinizi öğrenebilirsiniz.
