Bebek sahibi olmak her zaman kolaylıkla gerçekleşen bir süreç değildir. Bebek sahibi olmak isteyen pek çok çiftin bunun için bir süre uğraştığı ve tıbbi tedaviye ihtiyaç duyduğu bir gerçektir. Bu süreçte çiftlerin karşılaştıkları tedavilerin başında aşılama ve tüp bebek tedavisi gelmektedir.
Aşılama veya İntrauterin İnseminasyon (IUI) ile tüp bebek tedavisi, günümüzde en çok tercih edilen yardımcı üreme tekniklerindendir. Aşılamada spermin yumurtayı döllemesi rahim içinde gerçekleşirken tüp bebekte döllenme laboratuvar ortamında gerçekleştiğinden dolayı bu iki tedavi yöntemi birbirinden oldukça farklıdır.
Aşılama ve tüp bebek tedavisinin detaylarını, hangi durumlarda etkili olduklarını ve hangi tedaviyi seçeceğinize nasıl karar verebileceğinizi bu yazıda okuyabilirsiniz.
Aşılama Nedir?
Aşılama, spermin rahmin içine yerleştirildiği bir yardımcı üreme tekniğidir. Normalde gebelik spermin yumurtayı döllemesiyle gerçekleşir. Bunun için sperm vajinadan geçerek rahim ağzına ve rahim içerisine doğru yüzmelidir. Aşılamada spermin yumurtayı döllemek için gitmesi gereken mesafe azaltılarak gebeliğin daha kolay gerçekleşmesine yardımcı olunur.
Aşılama, kadının doğal adet döngüsünde yapılabileceği gibi döngünün uyarılması için ilaç kullanımı da gerekli olabilmektedir. Döngüye müdahale edilmemesi halinde vücuttaki hormonların yumurtlamayı tetiklemesinin ardından sperm rahme enjekte edilmektedir. Döngüye müdahale edilmesi halinde ise yumurtlamayı uyarmak ya da yumurta sayısını arttırmak için doğurganlık ilaçlarının kullanılması gerekmektedir.
Aşılamada sperm, yumurtlamanın ertesi günü rahme yerleştirilmektedir. Aşılamadan önce erkekten sperm örneği alınıp yıkanmaktadır. Spermin yıkanması, spermlerin seminal sıvıdan ayrılmasını ve daha hareketli hale getirilmesini sağlamaktadır. Bu sayede spermin yumurtayı dölleme olasılığı arttırılmaktadır.
Aşılama invaziv bir işlem değildir. Genelde Pap smear ve pelvik muayeneye benzeyen aşılama hafif rahatsız edici olabilse de ağrıya neden olmamakta ve yatıştırıcı gerektirmemektedir.
Aşılama sırasında izlenen adımlar şu şekildedir:
- Muayene masasına uzanılır.
- Vajinayı açmak ve rahim ağzını görüntülemek için spekulum kullanılır.
- Rahim ağzından geçilerek rahmin içine doğru ince bir tüp geçirilir. Tüp aracılığıyla spermler rahim içine enjekte edilir.
- İşlem sonrası 15 ila 30 dakika uzanmak gerekir.
Aşılama sonrası rahim iç yüzeyinin gebeliğe hazırlanmasına ve embriyoların büyümesine yardımcı olan progesteron hormonu reçete edilebilir. Aşılamadan sonra gebelik testinin yapılması için yaklaşık iki hafta beklenmesi gerekir.
Tüp Bebek Tedavisi Nedir?
Tüp bebek tedavisi, yumurtanın rahmin dışında laboratuvar ortamında döllenmesini içermektedir. Laboratuvar ortamında döllenen yumurta sonrasında kadının rahmine yerleştirilerek gebeliğin gerçekleşmesi beklenmektedir.
Tüp bebek tedavisi doğal adet döngüsünde yapılabileceği gibi ilaçlarla sürecin desteklenmesi de gerekli olabilmektedir. Klasik tüp bebek tedavisinde spermler ile yumurta petri kabında bir araya getirilerek döllenmenin gerçekleşmesi beklenir. Hangi ilaçların ne kadar kullanılacağı hastanın ihtiyacına göre özel olarak belirlenmektedir.
Tüp bebek tedavisinde izlenen adımlar genel olarak şu şekildedir:
- Yumurtalıkların uyarılması için doğurganlık ilaçları kullanılır.
- Yumurtalar toplanma aşamasına geldiğinde ultrason yardımıyla ince bir iğneyle yumurtalıklardan toplanır.
- Yumurtalar ve spermler laboratuvar ortamında bir araya getirilir.
- Döllenmeden birkaç gün sonra yumurta bölünmeye başlar ve embriyo haline gelir.
- Embriyolar rahme transfer edilir ya da gelecekte kullanılmak üzere dondurularak saklanır.
- Embriyoların rahim duvarına tutunmasıyla gebelik gerçekleşir.
Transfer sonrası embriyoların büyümelerine yardımcı olmak için progesteron kullanılması gerekebilir.
Aşılama mı Tüp Bebek mi?
Hem aşılamanın hem de tüp bebeğin kısırlık tedavisinde kendilerine özgü avantajları vardır. Bu nedenle hangi tedavinin sizin açınızdan en faydalı olacağı konusunda doktorunuz size yardımcı olacaktır.
Aşılama, tüp bebeğe göre daha az invaziv olup daha az yan etkiye neden olmasına rağmen başarı oranları daha düşüktür. Ancak hangi tedavinin seçileceği çeşitli faktörlere göre değişiklik gösterecektir. Örneğin, açıklanamayan kısırlık veya spermle ilgili sorunlar yaşayan 35 yaşın altındaki kişiler için aşılama önerilebilmektedir.
Aşılama tedavisinin birkaç kez işe yaramaması halinde genelde tüp bebek tedavisine geçilmektedir. Şiddetli erkek kısırlığı, ilerleyen yaş ve genetik hastalık taşıyıcısı olmak gibi faktörlerde tüp bebek tedavisi daha iyi sonuç verebilmektedir.
Aşılamanın mı yoksa tüp bebeğin mi size uygun olduğunu anlamak için doktorunuz öncelikle kısırlığa neden olan faktörleri değerlendirecektir. Bunun yanı sıra sizin istekleriniz çerçevesinde bir tedavi planı hazırlayacaktır.
Aşılama genellikle şu durumlarda ilk seçenek olarak düşünülmektedir:
- Açıklanamayan kısırlık
- Sperm yoğunluğu, hareketi, şekli ya da boyutuyla ilgili sorunlar
- Boşalma sorunları
- Hafif endometriozis
- Rahim ağzından kaynaklanan kısırlık
- Yumurtlama sorunları
- Sperm alerjisi
- Embriyonun tutunamamasına neden olan diğer faktörler
Tüp bebek tedavisi ise genellikle şu durumlarda en iyi seçenek olarak karşımıza çıkmaktadır:
- Şiddetli erkek kısırlığı
- Ameliyat ile düzeltilemeyen tüp tıkanıklıkları
- Fallop tüplerinin olmaması
- Aşılamanın başarısız olması
- Birden fazla düşük yapmış olmak
- Şiddetli endometriozis
- Polikistik over sendromu (PKOS)
- İlerlemiş yaş
- Genetik hastalıkların aktarılma riski
Aşılama ve tüp bebek dahil olmak üzere kısırlık tedavileri ile bebek sahibi olacağınızın kesin olmadığını unutmamalısınız. Tüp bebek tedavisi genelde aşılamadan daha yüksek bir başarı oranına sahip olsa da durum bu kadar basit değildir. Tedavilerin başarı oranı hastanın yaşı, kilosu, önceki gebelikler, kısırlığın nedeni ve transfer edilen embriyo sayısı gibi pek çok faktöre bağlı olarak değişiklik göstermektedir.
Sonuç Olarak
Aşılama ve tüp bebek tedavisi, yardımcı üreme teknikleri arasında en çok tercih edilen tedavilerin başında gelmektedir. Aşılamada sperm alınarak rahme yerleştirilirken tüp bebekte döllenmenin laboratuvar ortamında gerçekleşmesi beklendikten sonra embriyo transferi gerçekleştirilir.
Aşılamanın tüp bebeğe göre daha az invazif olduğu, daha az risk taşıdığı ve daha ucuz olduğu söylenebilir. Bununla birlikte aşılamada başarı oranı tüp bebeğe göre daha düşüktür.
Doktorunuz, hangi durumlarda aşılamanın hangi durumlarda tüp bebek tedavisinin tercih edildiğini size detaylı bir şekilde anlatacaktır. Aynı zamanda yaşınızı, kısırlık nedenini ve genel sağlık durumunuzu dikkate alarak tedaviniz konusunda size yardımcı olacaktır.
